Adrenalin Dolu Ekstrem Sporlar

Ekstrem Spor Nedir?

Yüksek hız ve yüksek risk ile karakterize edilen spor etkinlikleri veya uğraşları aksiyon sporları ya da ekstrem sporlar olarak kabul edilir. Fransızca bir kelime olan extrem aşırı, en uç, en son gibi anlamlara gelir. Bu tanımdan yola çıkarak ekstrem sporlar da aşırı hız, aşırı dayanıklılık gerektiren sıradışı özelliklere ve kurallara sahip sporlar şeklinde tanımlanabilir. Ekstrem sporların temel özelliği yapılan fiziksel aktivitenin yüksek riskler taşımasıdır. Örneğin yüzmek, spor salonunda ya da yürüyüş parkurunda yürümek minimum risk taşıyan kontrol edilebilir aktivitelerdir. Ekstrem sporlarda ise kontrol söz konusu değildir. İster havada, ister suda ister karada yapılsın, ekstrem sporlarda çok fazla değişken vardır ve bu değişkenlerin kontrolü sporcunun elinde olmadığı için yapılan aktivitenin sonucu bilinemez. Ekstrem spor dallarını farklı kılan da bu bilinmezlik duygusudur.

Ekstrem spordaki performans değerlendirilmesi de sıra dışıdır. Geleneksel sportif faaliyetlerde mesafe, zaman, skor, gol sayısı gibi kriterler vardır ve değerlendirme bu kriterler doğrultusunda yapılır. Ekstrem sporlarda ise belli başlı kriter ve tek bir somut tanım yoktur. Yapılan fiziksel aktiviteden maksimum heyecan elde etmenin amaçlandığı bir spor dalıdır. Pek çok ekstrem spor dalı çöl, buzullar, dev dalgalar, sıra dışı yükseklikler gibi zorlu iklim ve doğa koşullarında yapılır. Rakiplerin hepsi ortalamanın üzerinde psiko fiziksel durum, strese karşı yüksek direnç ve yıllarca süren eğitime sahiptir.

Ekstrem sporları tanımlarken yüksek riskli sporlarla arasındaki farkları bilmek önemlidir. Yüksek riskli sporlar yaralanma olasılığı yüksek eskrim, dövüş sanatları, buz pateni, buz hokeyi, kaya tırmanışı, tüplü dalış, kayak gibi sportif faaliyetleri kapsar. Ekstrem sporlar ise sıra dışı iklim ve doğa koşulları altında sporcunun beceri, cesaret ve eylem gerektiren yüksek oranda ölüm riski içeren disiplinleri kapsar. Bungee jumping, paragliding, skydiving, freediving, buz tırmanışı, kayakla atlama gibi sportif faaliyetler ekstrem sporlara örnek teşkil edebilir^[1].

Ekstrem Spor Dalları Nelerdir?

Vücuttaki adrenalin miktarını artırarak sıra dışı heyecan hissetmenizi sağlayan ekstrem sporlar, eğlenceli olduğu kadar ölümle sonuçlanabilen riskler de taşır. Bazı ekstrem sporlar, sporcunun maksimum performans göstermesi için düzenli fiziksel aktiviteyle desteklenmelidir. Ancak bazı ekstrem faaliyetler örneğin bungee jumping sadece birkaç defa uygulandığı için ekstra bir performans gerektirmeyebilir. Tüm ekstrem spor faaliyetlerinin konusunda uzman bir antrenör ya da sporcu yardımıyla yapılması ve hayati tehlikeye neden olabilecek tüm önlemlerin alınması önemlidir. En popüler 5 ekstrem spor dalı ve özellikleri ise şu şekilde sıralanabilir:

Bungee Jumping

Bungee jumping, atlayıcının hem ayaklarına hem de atlayışı yaptığı bölgeye bungee adı verilen lastik bir kordon ile bağlanarak yüksek bir yerden kafa üstü yaptığı serbest atlayışa verilen isimdir. Atlayıcı bir süre serbest bir şekilde yere düşer ve ardından lastik maksimum esneyerek atlayıcıyı geri yukarı çeker. Kökeni, Pentecost Adası’nda uygulanan ve dalgıçların yüksek bir kuleden atladıkları “kara dalışı” adı verilen uygulamaya kadar uzanır. Uygulamada dalgıçlar ayaklarından asma yaprakları ile asılır ve yerden birkaç metre mesafeden bırakılarak serbest düşmeleri sağlanır. Ticari anlamda ilk kez Pentecost Adası dalgıçlarından esinlenen Oxford Tehlikeli Spor Kulübü tarafından 1988’de Yeni Zelanda’da yapılmıştır^[2]. Adrenalin tutkunu iseniz ve yükseklik sizin için problem değilse bungee jumping tam size göre bir aktivite.

Nerede Yapabilirsiniz?

Adrenalin seviyesini maksimuma yükselten bungee jumping ülkemizin en turistik şehirlerinden biri Antalya’nın Lara plajında yapılır. İlk defa bungee jumping deneyeceksiniz Lara Plajı tam size göre. Özel olarak kurulan bungee jumping platformlarında ortalama 60 metreden atlamanın keyfini yaşayabilirsiniz. Buna ek olarak Çeşme Ayayorgi, Fethiye-Ölüdeniz, İstanbul Kızılçeşme de bungee jumping yapabileceğiniz diğer yerler arasındadır. Dünyada bungee jumping denilince ilk akla gelen yerlerden biri ise Yeni Zelanda’dır. Yeni Zelanda’daki Kawarau Nehri’ne ek olarak 764 fit yüksekliğe sahip Çin Macau Kulesi, Güney Afrika’daki Bloukrans Köprüsü, Avusturya Wipp Vadisindeki Europabrücke Köprüsü ve İsviçre’deki Verzasca Barajı en popüler bungee jumping lokasyonlarıdır^[3].

Paragliding

Paragliding bir diğer adıyla yamaç paraşütü, kanat görevi gören paraşütler aracılığıyla sporcunun havada süzülmesini sağlayan bir spor dalıdır. Pilot, paraşütün orta bölümüne yerleştirilen bir koşum takımına oturur ve paraşütü arka kenara bağlanan hatlar yardımıyla kontrol eder. Hatlar, yamaç paraşütünün dönüşü ve hızını sağlar. Yamaç paraşütünün kalkması ve inmesi yürüyerek yapılır. Gerekli uçuş menzilini sağlamak için yüksek bir yerden atlayış yapılmalıdır. Genellikle atlayış bir tepe ya da dağ üzerinden gerçekleşir. Sporcu paraşütü fırlatmak için paraşütü şişirir ve uçuş hızını (genellikle bu hız saate 19 kilometredir) yakalayana kadar yamaçtan aşağı koşar. Aynı zamanda bu hızı yakalayabilmek için paraşütçü, bir vinç ya da bir araç ile çekilerek düz araziden de fırlatılabilir. Kökeni 1950’lilerde paraşütü keşfeden Fransız mucit Pierre Lemoigne’ye kadar uzanan yamaç paraşütü, özgürlüğü sonuna kadar hissetmek isteyenler için ideal bir ekstrem spor dalıdır. Yamaç paraşütü yapmak için bu konuda uzman kişiler tarafından eğitim almak önemlidir. İlk uçuş genellikle uzman ile birlikte yapılarak paraşüt kontrolü, iniş ve atlayışın nasıl yapılması gerektiği öğrenilir^[1].

Nerede Yapabilirsiniz?

Yamaç paraşütü eğitimi aldıktan sonra yükseklik açısından uygun olan her yerde paragliding yapabilirsiniz. Ülkemizde yamaç paraşütü yapılan yerlerin başında Muğla’nın Fethiye ilçesine bağlı Babadağ beldesi gelir.

Ortalama 1800 metre yükseklikteki dağdan yamaç paraşütüne atlayıp enfes Ölüdeniz manzarasının keyfini çıkarabilirsiniz. Erzincan Munzur Dağları, Eskişehir İnönü Tepesi, Kayseri Ali Dağı, İzmir Bozdağ, Adıyaman Nemrut Dağı, Antalya Asas Tepesi paragliding yapabileceğiniz diğer yerlerdir. Dünyada ise İsviçre Wengen, Fransa Dune du Pilat, Almanya Bavyera Alpleri, Sırbistan Niş ve Gürcistan Kazbegi en çok tercih edilen paragliding lokasyonları arasındadır^[4].

Skydiving

Skydiving gökyüzüne dalma olarak Türkçeye çevrilebilir. Sporcu uçak ya da yüksek bir yerde atlar ve inişini yavaşlatmak için paraşüt kullanır. Sporu heyecanlı kılan ise bir süre havada paraşüt olmadan düşmesidir. Kökeni 1797 yılına Fransız havacı André-Jacques Garnerin’a kadar uzanır. Kanat, kuşam ve yedek paraşüt olmak üzere 3 temel ekipmana ihtiyaç duyulur. Paraşüt, sağlam ve dayanıklı naylon kumaşlar kullanılarak tasarlanan ve fren ipleri ile kontrol edilebilen ekipmandır. Kuşam, sporcuyu sağlam ipler ve taşıyıcı kolanlar ile paraşüte bağlar. Üzerinde paraşütü açma sistemleri, ana paraşüt, kılavuz ve yedek paraşüt gibi ekipmanlar vardır. Yedek paraşüt, ana paraşütün açılmama ya da açılsa bile pilotu taşıyamama riskine karşı kullanılır. Skydiving öğrenmek için Türkiye’de Static Line ve AFF olmak üzere iki yöntem uygulanır.

• Static Lİne: Türk Hava Yolları tarafından verilen ücretsiz kurstur. Beş gün süren bu kursa katılabilir, skydiving yapmanın heyecanını iliklerinize kadar hissedebilirsiniz.
• AFF (Accelerated Free Fall – Hızlandırılmış Serbest Düşüş): Tüm dünyada uygulanan AFF en hızlı paraşüt öğrenme yöntemi olarak kabul edilir. EFF eğitimi alarak mümkün olan en kısa sürede Skydiving yapmayı öğrenebilir, kendi başınıza atlama kabiliyeti kazanabilirsiniz^[5].

Nerede Yapabilirsiniz?

Özellikle havanın açık olduğu yaz mevsiminde yapılan skydiving için ülkemizde pek çok farklı nokta bulunur. Amatör paraşütçülerin en çok tercih ettikleri yerlerin başında Efes gelir. Buna ek olarak Fethiye Ölüdeniz, İstanbul Şile ve Ormanlı, Eskişehir Sivrihisar, Antalya Asos skydiving yapabileceğiniz lokasyonlar arasındadır. Dünyada ise Dubai, Kıbrıs Napa, Londra Langar, İsviçre Lauterbrunnen, Rotterdam Rhoon ve İspanya Empuriabrava lokasyonlarında skydiving yapabilirsiniz^[6].

Freediving

Deniz, okyanus, göl gibi açık sularda ya da derin havuzlarda tek bir nefeste en derine, en uzun mesafeye en uzun sürede ulaşmanın amaçladığı bir su altı aktivitesi olarak tanımlanan serbest dalış, ekstrem spor tutkunlarının en çok sevdiği sportif faaliyetlerden biridir. Geçmişi çok eskilere dayanan spor dalı, eski dönemlerde sualtı avcılığı ile geçimini sağlayanlar tarafından yapılırmış. Serbest dalış sporu ile ilgilenenlerin vücutları, zamanla derinliklere adapte olma yeteneğine sahip olur. 1949 yılında ilk defa rekor denemesinin yapıldığı spor dalında ilk rekor 30 metre iken bugün bu rekor 150 metreye ulaşmıştır. Deniz disiplinleri ve havuz disiplinleri olmak üzere iki branşa ayrılır. Her bir disiplinin kendine göre kuralları vardır^[7].

Nerede Yapabilirsiniz?

3 tarafı denizlerle çevrili ülkemizde freediving yapabileceğiniz pek çok lokasyon vardır. Bodrum büyük Resif, Antalya Kaş,Fethiye Akvaryum Koyu, Saros Körfezi en çok tercih edilen freediving rotalarıdır. Dünyada ise Meksika Körfezi, İtalya Portofino, Maldivler Kuda Giri Batığı, Belçika Brüksel, Bahamalar Dean’s Blue Hole, Mısır Dahab freediving yapabileceğiniz lokasyonlar arasındadır^[8].

Dağ Bisikleti

Doğa ile iç içe olmak isteyen ekstrem spor tutkunları için eşsiz bir seçenek olan dağ bisikleti, engebeli arazilerde bilinmeyene yolculuk yapmanın keyfini çıkarmanızı sağlar. Tamamen özgür olduğunuzu hissettiren bu aktivite için özel olarak tasarlanan bisikletler kullanılır. Son yıllarda düzenlenen dağ bisikleti yarışları ile spor dalının rekabetçi tarafı da gözler önüne serilir. Dağ bisikleti ile ilgileniyorsanız performansınızın yüksek olmasına ihtiyacınız var. Hız, dayanıklılık, denge ve teknik beceriler gerektiren dağ bisikleti kullanırken aynı zamanda güvenliğinize de dikkat etmeniz gerekir. Kask, eldiven, dizlik, dirseklik gibi güvenlik ekipmanlarını mutlaka kullanmalısınız. Bacak kaslarınızın, akciğer kapasitesinin ve üst ekstremitenin güçlü olması için egzersizler yapmanız önerilir. Ayrıca bisikletin yol üzerinde yapabileceği ufak arızaları gidermek için teknik bilgilere sahip olmanız da önemlidir^[9].

Nerede Yapabilirsiniz?

Doğayla baş başa kalarak özgürleşmenizi ve mücadele duygusunun gelişmesini sağlayan dağ bisikleti aktivitesi için ülkemizde uygun pek çok alan vardır. Bunların başında Hatay Samandağ, Manavgat, Karabük Yenice Ormanı, Eymir Gölü, Sapanca, Kapadokya, Belgrad Ormanı, Büyükada gelir. Mutlaka deneyimlemeniz gereken dünya dağ bisikleti rotaları arasında ise Yeni Zelanda Gorge Road parkuru, Kanada Retallack, İngiltere Galler Bisiklet Parkı, Norveç Hafjell Bisiklet Parkı ve Finale Ligure yer alır^[10].