Patates Diyeti: Nedir ve Nasıl Yapılır? Zararlı mı?
Patates, pişirme alternatifleri dolayısıyla da oldukça kullanışlı bir sebzedir. Bu sebze haşlanabilir, buharda pişirilebilir, kızartılabilir, fırınlanabilir veya kızartılabilir. Yapım türüne göre farklı yemeklerde kullanılabilir. Patates diyeti ise kısa sürede hızlı kilo vermeyi vadeden bir diyet türüdür. Peki, bu harika besin kaynağını yiyerek kilo vermek gerçekten mümkün mü? Bu sorunun yanıtını, yazımızı inceleyerek, artı ve eksilerini gözden geçirerek verebilirsiniz. İşte patates diyetiyle ilgili tüm detaylar.

İÇİNDEKİLER
Patates Diyeti Nedir?
Patates diyeti nedir sorusu oldukça merak edilen konular arasında yer alır. Bu diyet çeşidinin en popüler olanı 3 – 5 gün boyunca sadece patates yiyerek yapılandır[1]. Diyetin konsepti 19. yüzyıl ortalarına dek uzanır, 21. yüzyılda yayımlanan bir kitapla tekrar popüler hâle gelmiştir. Bu diyet patatesin sağladığı vitamin, mineral ve antioksidanlardan faydalanarak kilo vermeyi önerir[2]. Patatesin içeriğindeki dikkat çeken bileşenler şöyledir:
Nişasta ve şeker: Patateste bulunan nişasta baskın bir karbonhidrattır. 100 g patates içinde 16,5 – 20 g kadar nişasta bulunur. Sebze ayrıca başlıca monosakkaritler olarak glikoz, fruktoz, ve sukroz ile önemli miktarda serbest şeker içerir[3].
Antioksidanlar: Patatesin içeriğinde türüne göre değişen miktarlarda polifenoller, askorbik asit, antosiyaninler ve flavanoller bulunur. Bu bileşikler tek tek veya bir aradayken antioksidan aktivitesine katkıda bulunur[4].

Glikoalkaloidler: Bu bileşenler bakteri, mantar, virüslere ve böceklere karşı doğal savunma işlevi gören ikincil bitki metabolitleridir. Ayrıca bazı türleri kolesterolün düşürülmesinde, kanser ile in vivo tümör büyümesinin engellenmesine katkıda bulunur[5].
Fenolik asitler ve antosiyaninler: Bu iki bileşik anti-kanserojen aktivite bildiren patates antioksidanlarıdır[6]. Patatesteki bu bileşenler birçok kanser türünde çoğalmayı, tümör oluşumunu baskılamaktadır.
Potasyum, protein ve lif: Patates potasyum açısından zengin ve doğal olarak sodyum içeriği olarak çok düşüktür. Bu nedenle hipertansiyonla ilişkili hastalıkların gelişimini önleyebilir[7].
Patates Diyeti Nasıl Yapılır?
Patates diyeti reçetelerinin yapılması ve uygulanması kolaydır. Birkaç varyasyonu olmasına rağmen temelde 7 ana kuralı vardır. Bu kurallar şöyledir:
- Üç ila beş gün süresince yalnızca sade, pişmiş patates yiyin.
- Genel bir kural olarak, her gün 2–5 pound (0,9–2,3 kg) patates yiyin.
- Ketçap, tereyağı, ekşi krema ve peynir benzeri çeşniler ve soslar da dahil olmak üzere başka yiyecekler yemeyin.
- Mutlaka yapmanız gerekiyorsa çok az miktarlarda tuz tamamdır, ancak yine de bundan kaçınmaya çalışın.
- Susadığınızda sadece su, sade çay veya sade kahve için.
- Ağır egzersiz tavsiye edilmez. Bunun yerine, hafif egzersiz ile başlayarak yürüyüşe devam edin.
- Her zamanki ilaçlarınızı doktorunuzun belirttiği şekilde alın, ancak reçetesiz herhangi bir diyet takviyesi kullanmaktan kaçının.

Çeşitli reçetelerde farklı varyasyonlarla karşılaşmanız mümkündür. Bu varyasyonlar, patatesin çeşidine göre de şekillenir. Bu diyette genel olarak beyaz patates düşünebilirsiniz. Bunun yanı sıra bazı seçeneklerde tatlı patates de kullanabilirsiniz. Bazı diyet tariflerinde baharat, minimum miktarda ot ve yağsız çeşniler de kullanılır.
Tüm alternatifleri ile birlikte patates diyetinin en önemli noktası, sebzenin pişirme yöntemidir. Patates kızartması veya cipsi gibi ürünler bu diyete dâhil değildir. Ayrıca işlenmiş patates ürünleri de bu menüde yer almaz. Patates diyetinin bu yedi kuralına uyum göstererek programlı şekilde kilo vermeyi deneyebilirsiniz. Ana kural, üç ile beş gün arasında sade patatesten başka bir şey yememektir.
Patates Diyetinin Yararları Nelerdir?
Patates diyetini eleştirmek için pek çok neden olsa da bazı potansiyel faydaları vardır. Bu faydaları şöyle sıralamak mümkündür:
- Patatesler oldukça besleyicidir. Patatesler, C vitamini, potasyum, folat ve demir gibi birçok temel vitamin ve mineral konusunda mükemmel bir kaynaktır. Bununla birlikte doğru şekilde pişirildiği zaman bileşenler yapısal olarak metabolizmaya iyi gelecek şekilde düzenlenir.
- Diyetin uygulaması karmaşık değildir. Tek tip beslenmeye motive etmesine rağmen, patates diyetini yapmak oldukça kolaydır. Sadece üç ila beş gün boyunca sade patates yemek, diyetin kendisidir. Bazı diyet şekillerinde patatesi çeşitli baharat ve az yağlı soslarla çeşnilendirebilirsiniz. Böylelikle patates diyetinin birkaç gün boyunca tüketimi sıkıcı ve tekdüze olmaktan çıkar.
- Diyet uygun fiyatlıdır. Patates, mevcut besinler içerisinde en ucuz yiyeceklerden biridir ve bu diyeti nispeten ucuz hale getirir. Sebzenin haşlanarak veya fırınlanarak tüketilmesi de minimum enerji harcanması anlamına gelir. Dolayısıyla maliyeti düşük olan bu diyet ile birkaç gün tasarruf etmiş olursunuz.
- Patatesteki lif oranı yüksektir. Çalışmalar, yüksek miktardaki lifli diyetlerin bağırsak sağlığını geliştirdiğini ve obezite, kalp hastalığı ile tip 2 diyabetin engellenmesinde rol oynayabileceğini göstermektedir. Lif oranı yüksek gıdaları tüketmek ilgili sistemlerin sağlıklı şekilde çalışmasına katkıda bulunur[8].

Patates Diyetinin Zararları Nelerdir?
Patates diyeti ile kilo vermek zararlı olabilir. Potansiyel dezavantajları ve diğer muhtemel zararları arasında öncelikli olarak tek tip beslenmenin getirdiği kısıtlamaları düşünmeniz mümkündür. Diyet temelde kilo vermek üzere yapılan uygulamalardır. Bununla birlikte tek tip diyetler genellikle yiyeceklerle sağlıksız bir ilişki geliştirmenize neden olur. Diyet esnasında sadece patates yiyor olmak moralinizi bozabilir. Bu durum diyet disiplinini ve takibini oldukça zorlaştırır. Temelde kısıtlayıcı diyetler de aşırı yeme gibi sağlıksız davranışlara yol açan düzensiz yeme biçimleri arasında yer alır[9].
Tek tip gıda diyetleri; öğün atlamak ve oruç tutmak da dâhil, beraberinde birçok kısıtlayıcı davranışı da teşvik eder. Patates diyetinin kalorisi çok düşüktür ve bu diyetle birlikte öğün atlama veya aralıklı oruç uygulamaları gereksizdir. Patates diyetinde protein, yağ ve diğer temel besinleri almadığınız için tüm ihtiyaçlarınız karşılanmamış olur. Bir orta boy patates sadece 4 g protein sağlar. Diyete uygun şekilde yapıp tükettiğinizde neredeyse hiç yağ içermez. Sebzenin kendisi bazı mineral ve vitaminler açısından zengin olmakla beraber A ve B vitamini miktarları açısından oldukça fakirdir. Bu nedenle bu diyetin gün sayısı az tutulmalıdır.

Patates diyeti hızlı kilo vermeyi vadeder. Bununla birlikte, diyet esnasında- özellikle kaloriler önemli miktarda azaltıldığında – kas kaybı genellikle yağ kaybına eşlik eder. Bu diyeti uygularken vücudunuzun metabolizması yavaşlar. Metabolizması yavaşlayan vücut, daha az kalori yakmaya başlar. Bu yavaşlama, kalori kısıtlamalı bir diyeti sonlandırdıktan sonra bile uzun yıllar boyunca devam edebilir[10]. Bu durum, kiloları geri almanız ihtimalini beraberinde getirir. Buna “adaptif termojenez” denilir; kilo kaybını uzun vadede devam ttirmeyi son derece zorlaştırabilir. Genellikle kısıtlayıcı diyetler tamamlandıktan sonra tekrar kilo alımının olması, deneyimler sonucu da yaşanan gerçekler arasındadır.
Patates Diyeti Kilo Verdirir mi?
Patates diyeti ile kilo vermek mümkün mü sorusu 3 – 5 günlük tek tip beslenme uygulamasını göze almaya karar vermiş insanların ilk araştırdıkları konudur. İnsan üzerinde özellikle patates diyeti hakkında araştırmalar mevcut değildir. Bununla birlikte patatesin kalorisi çok düşüktür, o nedenle sadece bu sebze ile beslendiğinizde kilo vermeniz olasıdır. Kalori kısıtlayan diyetler, onlara bağlı kaldığınız sürece kilo kaybına yol açabilmektedir. Patates ile yapılan diyetler de kalori kısıtlayan diyetler arasında değerlendirilebilir. Sadece patates yiyerek ortalama bir yetişkinin günlük kalori alımından daha az enerji kazanmış olursunuz.

Patatesler sindirimi yavaşlatan sebzelerdir. Bu nedenle açlığı azaltmaya yardımcı olabilirler. Patatesteki proteinaz inhibitörü 2 açlığı azaltmaya yardımcı olabilecek bir bileşiktir. Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda bu patates bileşiği uygulanan hayvanların, diğerlerine oranla daha az yemek yediği ve fazla kilo verdiği görülmüştür. Ancak bu etkiler insanlarda henüz incelenmemiştir[11]. Patates diyeti kısa vadeli kilo kaybı için etkili bir yöntem olsa da uzun vadede efektif bir çözüm değildir. Besleyici olan bu sebzeler optimal sağlık anlamında ihtiyacınız olan tüm besinleri içermez.
Patates Diyeti ile Kaç Kilo Verilebilir?
Düşük kalori içeren patates diyeti, kilo vermenizi sağlayabilir. Ancak, kaç kilo verileceği, bireyler arasında değişebilir. 3 günlük bir patates diyeti uygulaması sonucunda, ortalama olarak yaklaşık 5 kilo kadar bir kilo vermek mümkündür. Bir hafta boyunca devam eden bir patates diyeti ile de 6 kilo verileceği söylenmektedir.
Patates Diyeti Kimler için Sakıncalı?
Patates yemek doyurucu olsa da uzun vadede sağlıklı ve dengeli bir beslenme vadetmez. Bununla birlikte küresel olarak oldukça fazla tüketilen sebzeler arasında yer alır. Patates hızla sindirilen karbonhidrat türlerini içerir. Bu da tüketildiğinde kan şekeri ve insülinin yükselmesine ve sonra düşmesine neden olur. Bir bardak ölçüsüne karşılık gelen patates, kan şekeri üzerinde bir kutu kola ile benzer etkilere sahiptir. Glisemik yükün inişli çıkışlı etkisi yemek yedikten kısa bir süre sonra acıkmanıza yol açar ve aşırı yemeye eğilim göstermenize neden olur[12]. Bu nedenle kısa süre için diyet amaçlı tüketilen patates uzun vadede, hızlı sindirilen diğer yiyecekler gibi obezite, diyabet ve kalp hastalıklarına neden olabilir[13].

Glisemik indeksi yüksek olan patates kan şekerinizi yükseltir. Bu nedenle patates diyetinin diyabetler için sakıncaları vardır. Şeker hastaları patates diyetinden uzak durmakla birlikte sebzenin tüketimini kontrollü şekilde gerçekleştirmelidir. Eğer şişkinlik ve gaz ile ilgili sorunlar yaşıyorsanız patates diyeti size uygun olmayabilir. Bununla birlikte geleneksel bir inanış, bebek bekleyenlerin patates yememeleri üzerinedir. Bu inanışın bilimsel yanıtları olmamakla beraber hamilelerin patates diyeti ile ilgili doktorlarına danışması önemlidir[14].
Kaynakça
- 1. https://www.healthline.com/nutrition/potato-diet#what-it-is
- 2. https://books.google.com.tr/books/
- 3. https://link.springer.com/chapter/
- 4. https://link.springer.com/chapter/10.1007/
- 5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17090106/
- 6. Induction of apoptosis in cultured human stomach cancer cells by potato anthocyanins
- 7. https://link.springer.com/chapter/10.1007/
- 8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23609775/
- 9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24355537/
- 10. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29276170/
- 11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4906612/
- 12. https://www.researchgate.net/publication/43340473
- 13. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3070918/
- 14. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-28683
ÖNE ÇIKANLAR

Kilo kontrolü, sağlıklı yaşam tarzının sürdürülmesi için kritik bir unsurdur. Kiloyu dengelemek; genetik yapı, yaş, cinsiyet, yaşam biçimi ve çevresel etkenler gibi birçok faktörden etkilenir. Bu noktalar bazen kilo yönetimini zorlaştırsa da dengeli beslenme ve düzenli fiziksel aktivite, sağlığı desteklemek ve kilo …

Hemen hemen herkesin günlük yaşamında karşılaştığı sürekli açlık hissi, neden kaynaklandığını tam olarak anlamakta zorlanılan bir durumdur. Gün boyunca düzenli öğünler tüketmenize rağmen açlık hissetmeye devam ediyorsanız, bu durumun arkasında birden fazla neden olabilir. Vücudun açlık sinyallerini tetikleyen …

İnsanlık, yüzyıllardır gençliği ve sağlığı korumanın sırlarını arar durur. Günümüzde bu arayış, bilimsel araştırmalar ve teknolojik gelişmeler sayesinde hiç olmadığı kadar ileri bir noktaya ulaşmıştır. Harvard Üniversitesi’nde genetik profesörü olan Dr. David Sinclair, yaşlanma sürecini anlamak ve yavaş…