Kreatinin Zararları Nelerdir?

Kreatinin Yan Etkileri Nelerdir?

Kreatin, uygun dozlarda beslenme programına ilave edildiğinde yan etki profili yüksek olmayan bir takviyedir. Kreatinin yan etki potansiyeli ve bazı ilaçlarla etkileşimleri nedeniyle takviye ürünlerin tamamının bir sağlık uzmanı kontrolünde başlanması önerilir. Kreatin uzun süreli kullanımlarda da büyük olasılıkla güvenlidir. Uzun süre boyunca kreatin takviyesi kullanan sporcuların sağlık durumunda olumlu gelişmeler görüldüğünü gösteren çalışmalar vardır. Kreatinin nispeten yaygın olabilen yan etkileri arasında dehidrasyon, mide problemleri, hazımsızlık ve kas krampları, çekilmeleri bulunur. İshal, baş dönmesi, kan basıncında yükselme, düzenli olmayan kalp atışları, karaciğer fonksiyon bozukluğu ve böbrek hasarı kreatinin zararları arasında yer alabilir.

Yağsız kas dokusu artışına bağlı kilo artışı ve beden kitle indeksinde yükseklik olası yan etkilerdendir. Hamilelik ve emzirme döneminde olan kadınlar kreatin kullanımından kaçınmalıdır. Böbrek hastalığı olması durumunda kreatin takviyesi için bir uzman görüşü almak önerilir.

Kreatin takviyesi ile ortaya çıkabilen olası etkileşimlerin başında kafein yer alır. Kreatin ile birlikte kafein tüketimi dehidratasyon riskinde artışa neden olabilir. Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar ağrı kesiciler olarak bilinir ve bu ağrı kesicilerle birlikte kreatinin fazla tüketimi böbrek hasarını artırabilir.

Kreatin Steroid midir?

Kreatinin anabolik bir steroid yapısında olduğunu, steroidlerin sadece profesyonel olarak spor yapan bireyler için faydalı olduğunu savunanlar vardır. Bunlarla birlikte Uluslararası Sporcu Beslenmesi Derneği’ne göre kreatin takviyesinin oldukça güvenli olduğu görüşü yaygındır ve derneğe göre sporda performans artırmak için kullanılan takviyeler arasında en etkili ve en faydalı olan takviye kreatindir^[10]. Yapılan bir çalışmada, çalışmaya katılanlar 21 ay süresince kreatin takviyesi almıştır ve  21 ay sonunda herhangi bir yan etki kaydedilmemiştir^[9]. Nöromüsküler hastalıkların bir kısmında, şeker hastalığında ve travma gibi durumlarda tedavi planlamasında kreatin de yer alabilir.

Kreatin Dehidrasyon ve Kramplara Neden Olur mu?

Kreatin, insan vücudunda depolanmış olarak bulunan suyun içeriğinde değişikliğe neden olarak kas dokusunu oluşturan hücrelere su çekilmesini sağlar^[6]. Bu mekanizma ile kreatin takviyelerinin dehidratasyona neden olabileceği düşünülür. 3 yıl süreyle devam eden bir çalışmada kreatin takviyesi kullanan sporcularda, kreatin takviyesi kullanmayan sporculara oranla daha az dehidratasyon, kaslarda gerilme ve kramp ve kas yaralanmaları görülmüştür^[19].

Yapılan bir başka çalışmada kreatin takviyesi kullanan bireyler sıcak havalarda egzersiz yapmak ile ilişkili olarak egzersiz süresince kas krampları ve kas yaralanmaları görülme sıklığı yönünden incelenmiştir. 37 derece sıcaklıkta 35 dakika boyunca bisiklet egzersizi yapan bireylerde kreatin takviyesi kullanımının olumsuz herhangi bir etkisi görülmemiştir^[5].

Kan testlerini içeren bir araştırmada elektrolit dengesinde ve vücuttaki hidrasyon durumunda değişiklerin yol açtığı kas krampları, kreatin alımıyla yeteri kadar ilişkili bulunmamıştır^[5].

Hemodiyaliz, kasta gerilme ve kramplara en çok yol açan tıbbi tedaviler arasında yer alır. Kreatin takviyesi alan diyaliz hastaları ile yapılan bir çalışmada, kreatin alan hasta grubunun kas krampları şikayetinin %60 oranında azaldığı görülmüştür^[7].

Kreatin Kilo Artışına Sebep Olur mu?

Yapılan pek çok araştırmaya göre kreatin takviyesi kullanımı vücut ağırlığında hızlı ve belirgin bir artışa neden olur. 1 hafta süresince yüksek dozda (günde 20 gram) kreatin takviyesi kullanan bireylerin vücut ağırlığında ortalama 1 ile 3 kg arasında artış kaydedilmiştir^[11]. Uzun süreli yürütülen çalışmalara göre vücut ağırlığındaki artışın devamlılığının görülmesi kreatin takviyesi almayanlara göre daha belirgin olmuştur. Vücut ağırlığındaki artışın nedeni yağ dokusunun büyümesi ve artması değil, kas dokusunun gelişmesi ve büyümesidir^[12].

Kas kütlesindeki artış ve kas dokusunun güçlenmesi yaşlı bireylerde, obezite rahatsızlığı olanlarda ve kronik hastalığı olan bazı hastalarda faydalı olabilir^[13].

Kreatinin Böbrek ve Karaciğer Üzerine Etkisi Nedir?

Kreatin takviyesi, kandaki kreatin seviyesinde bir miktar yükselmeye neden olabilir. Kreatinin molekülü, kanda değeri ölçülebilen ve böbrek ya da karaciğer hastalıklarında tanı koyma veya hastalık sürecini değerlendirmek amacıyla sıklıkla tercih edilir^[14]. Kan kreatin seviyelerinde yükselmeye neden olurken, her artış karaciğer ve böbrekler üzerinde zararlı etkilere yol açacağı anlamına gelmez^[6]. Günümüze kadar yapılmış hiçbir çalışmada sağlıklı olan ve kreatin takviyesi alan bireylerde kreatin ilişkili karaciğer ya da böbrek hasarı kanıtlanmamıştır^[10]. Yaklaşık 4 yıl süren ve kreatin konusunda günümüze kadar yapılmış en uzun çalışmalara göre kreatinin olumsuz bir etkisi görülmemiştir^[15]. Popüler olarak bilinen çalışmalardan birinde kreatin takviyesi kullanan erkek halter sporcusunda böbrek hastalığı geliştiği bildirilmiştir^[16]. Bununla birlikte tek bir vaka ve çalışma yeterli kanıt oluşturmadığından kreatin ilişkili böbrek ve karaciğer hasarı araştırmalarına birden fazla faktör ve değişken dahil edilmiştir^[14].

Kreatin egzersiz performansını ve sporcunun kapasitesini artıracağından terleme miktarında belirgin artışa ve buna bağlı sivilcelenmeye neden olabilir. Topikal olarak kreatin takviyesi kullanmanın  yaşlanmaya bağlı kırışıklığı önleyebileceğini gösteren çalışmalar vardır^[17].

Güvenilir ve kalitesi yüksek bir kaynaktan elde edilmiş takviye edici besinlerin, içerikleri temiz olduğundan sindirim problemlerine genellikle neden olmaz. Bunun yanında güvenilir bir şekilde temin edilmiş kreatin takviyesinin de ishale neden olduğu vakalar bildirilmiştir^[18].

Sonuç olarak kreatin hem spor performansını artırmada ve kas güçlendirmede hem de bazı hastalıkların tedavisine katkı sağlamak amacıyla sık tercih edilen bir takviye türüdür. Kreatinin birey için faydalı olup olmadığını en iyi bir sağlık uzmanı söyleyebilir. Rutin sağlık kontrollerini aksatmamak ve güvenilir olmayan kaynaklardan takviye edici gıda temin etmemek önemlidir.