Yoga Yolculuğu: Mudra Nedir?

Mudra Nedir?

Mudra, yoga ve meditasyonlarda kullanılan jestlerdir. Eski Hindistan tıbbı ayurveda, mudranın yaşam gücünün akışını yönlendirdiğini iddia eder. Ayurveda’ya göre yaşam gücü nefes almak, konuşmak, hareket etmek, düşünmek, yemek gibi faaliyetler için ihtiyaç duyulan enerjidir. Mudra da Ayurveda’da prana olarak adlandırılan bu enerjinin doğru şekilde yönlendirilmesini sağlar. 

Ayurveda’ya göre beden ateş, hava, eter, toprak, su elementlerinden oluşur. Vücudun sağlıklı olması için bu unsurların her birinin dengeli olması gerekir. Elementlerden herhangi biri baskın veya zayıf kaldığında vücutta dengesizlik olur. Oluşan dengesizlik sonucu da hastalık oluşabilir. 

Ellerdeki her parmak, bu 5 elementten birini temsil eder. Yoga felsefesinde her parmağın her element için pranayı çalıştırdığına inanılır. Pranaları zaman zaman manipüle ederek, vücudun belirli kısmına odaklanabilmek, bu noktanın gücünü artırabilmek veya azaltabilmek mümkün olur. Bu sebeple yogada belirli amaçlar için kontrollü şekilde pranalar mühürlenir ve kilitlenir. Mudra, belirli bir amaç için kullanıldıktan sonra vücudun beş elementinin dengesinin yeniden sağlanması gerekir. Mudralarda kullanılan parmakların her birinin temsil ettiği öğeler ise şu şekildedir:

• Başparmak: Ateş (Agni)
• İşaret parmağı: Hava (Vayu)
• Orta parmak: Eter (Akash)
• Yüzük parmağı: Toprak (Prithvi)
• Serçe parmak: Su (Jal)

Enerji vasıtasıyla kişinin ruh halini, tavrını veya bakış açısını değiştirebilen Mudralar, bir dizi ince fiziksel hareketlerdir. Yani uygulanan mudra basit bir el pozisyonu olabileceği gibi Asana, Pranayama, Bandha yöntemlerinin birleşimi gibi tüm vücudu da kapsayabilir. Kundalini uyanışına da yardımcı olan mudralar, süptil enerjinin üst çakralara yönlendirilmesine izin vererek daha yüksek bir bilinç durumuna yol açar. Temsil ettikleri element gereği her mudra beden, zihin ve prana üzerinde farklı, kendine has etkiye sahiptir.

Başlangıç İçin Mudra Çeşitleri ve Hareketleri

Eller aracılığıyla bedendeki enerjinin dengelenmesinde birleştirici güç görevi gören mudralar, gökyüzü enerjisini de vücuda bağlayabilir. Vücudun iki tarafında toplam iki el bulunması, mudra felsefesi açısından oldukça anlamlıdır. Pranayama’ya göre vücudun sağ tarafı güneş pranasını, sol tarafı da ay enerjisini dengeleyebilir. Her iki el de enerjiyi dengelemeye yarayan unsurdur.

Gökyüzü enerjisini dengelemek için yapılan Gyana Mudra, sağ güneş pranasını sol ay enerjisine bağlar. Mudralar vücutta dengeleyici olmalarının yanı sıra meditasyon aracılığıyla yoga uygulamalarında odaklanmayı geliştirmek, farkındalığı içe yönlendirmeye yardımcı olmak için de kullanılır. Meditasyon ile yogada her birinin kendine özgü amacı olan zihin, beden, ruh için faydalı birçok mudra vardır. Mudraya başlarken uygulayabileceğiniz en temel jestler şu şekildedir:

Surya mudra

Prithvi Shamak mudra ve Agni Vardhak mudra olarak da bilinen Surya mudra, vücuttaki ateş elementini artırırken toprak elementini ortadan kaldıran özel el hareketidir. Surya, Sanskritçe’de “güneş” anlamına gelir. Surya mudra yaparken;

• Yüzük parmağınızı başparmağınızın tabanına koyun. Süreç boyunca diğer tüm parmaklarınız serbest pozisyonda olsun. 
• Başparmağınızı yüzük parmağınıza bastırarak baskıyı hissedin. Bu sırada diğer parmaklarınızda da gerginlik hissedeceksiniz. 
• Aynı hareketi diğer elinizle de uygulayın. Ardından, ellerinizi yavaşça dizlerinizin üzerinde tutarak gözlerinizi kapatın.

Surya mudrayı her gün 30 ila 45 dakika boyunca tek seferde ya da günde 3 defa 10 ila 15 dakika boyunca yapabilirsiniz. Ateş elementini artırdığı için vücutta ısınmaya neden olabildiğine inanılır. Bu sebeple, 45 dakikayı aşmamanız önerilir.

Gyan mudra

Enerjiyi yönlendirmek, odağı korumak için kullanılan kutsal bir el hareketi olan Gyan mudra, Budist, Hindu yoga geleneklerinde bulunan en önemli mudralardan biridir. Gyan Sanskritçe’de “bilgi” veya “bilgelik” anlamına gelir. Bu nedenle Gyan mudra bazen “bilgi mudrası” olarak da anılır. Genellikle meditasyon sırasında uygulansa da utthita parsvakonasana, natarajasana gibi ayakta yapılan asanalarda da yapılabilir. 

• Avuçlarınız yukarı bakacak şekildeyken ellerinizi dizlerinizin üzerine koyun. 
• Her iki elinizde de işaret parmağın ucunu başparmağın ucuyla birleştirin. 
• Başparmak ile işaret parmağının uçlarına hafif baskı uygulayın. Bu sırada diğer parmaklarınız serbest kalsın.
• Gözlerinizi kapatıp nefesinize konsantre olun.

Gyan mudrayı her gün 5 dakika boyunca yapabilir, uygulama süresini 30 dakikaya kadar çıkarabilirsiniz. Bilgi mudrasının dengeli iç enerjiyi teşvik eden özel mühür oluşturduğuna inanılır.

Prithivi mudra

Prithivi mudra, Ayurveda’da vücuttaki iyileşmeyi ve ruhsal dengeyi desteklemek için kullanılır. Sanskritçe’de “engin” anlamına gelen “Prithivi” toprak elementini de simgeler. Yüzük parmağının ucunu başparmağınıza yaklaştırıp hafif baskı yaparak bu hareketi uygulayabilirsiniz. Hareket sırasında diğer parmaklarınızın açık olması, düz durması önemlidir.

Prithivi mudra, yüzük parmağının simgelediği toprak elementinin güçlendirilmesinde kullanılır. Ancak başparmak da ateşi simgelediği için her iki güç arasında bir denge yaratır.

Varun mudra

Varun mudra, vücuttaki su elementini dengelemek için yapılan basit bir el hareketidir. Hareketin adı Hindu su tanrısı olan Varun’dan gelir. İyileştirici gücü olduğu düşünülen bu mudrayı vücudun rahat, duruşun ise simetrik olduğu herhangi bir pozisyonda uygulayabilirsiniz. Uygulama yaparken serçeyle başparmağın ucunu birbirine dokundurmak gerekir.

Tedavi edici gücü olduğu düşünüldüğünden bu mudrayı günde 3 kez 15’er dakika uygulamanız önerilir. Varun mudranın vücuttaki su eksikliğinden kaynaklanan çeşitli rahatsızlıkları hafiflettiği düşünülür.

Prana mudra

Yoga ile meditasyon sırasında prana olarak bilinen yaşam gücü enerjisinin akışını kanalize etmek için kullanılır. “Yaşam gücü mührü” olarak da tanımlanabilen Prana mudra, bedendeki toprak, su, ateş elementlerini dengelerken özellikle ince bedendeki hareketsiz enerjiyi aktive etmek için uygulanır. Uygulama sırasında;

• Odanın iyi havalandırıldığından ve aydınlık olduğundan emin olun. Dilerseniz sakinleştirici bir müzik de açabilirsiniz.
• Ellerinizi dışarı doğru uzatın. Avuç içleriniz yukarı bacak şekilde her iki elinizi de uyluklarınızın üzerine koyun.
• Yüzük ve serçe parmaklarınızla başparmağınızın ucuna dokunun. Bu sırada işaret ve orta parmağınız düz durmalı.
• Birkaç derin nefes alın. Nefes alırken vücudunuzdan akan saf, canlandırıcı enerjiye odaklanın.

Apan mudra

İyileştirici gücü olduğu düşünülen mudralar arasındadır. Ateş, eter, uzay unsurlarını dengelerken vücudu arındırdığı düşünülür. Adını Prana’nın Apana Vayu bölgesinden alır. Apana Vayu, alt karın bölgesinde aktiftir. Bu sebeple Apan mudra, sindirim ve üreme ile ilişkilendirilir. Apan mudra yaparken;

• Rahat bir pozisyonda oturun. Padmasana’da bağdaş kurmanız ya da Vajrasana’da dizlerinizin üzerinde oturmanız önerilir.
• Ellerinizi avuç içleriniz yukarı bakacak şekilde bacaklarınızın üstüne yerleştirin.
• Her iki elinizde orta ve yüzük parmak uçlarınızı başparmağınızın ucuyla birleştirin. Diğer parmaklarınız düz durmalı. 
• Apan mundrayı yaparken normal nefes alın.

Apan mudradan maksimum fayda almak için 30 ila 45 dakika uygulanması önerilir. Bu mudrayı doğru şekilde uygulamanın Lord Brahma’nın kapısında uyuyan tanrıçayı uyandırmaya yardımcı olduğuna inanılır.

Vayu mudra

Vücuttaki hava elementini düzenlemeye yardımcı olan Vayu mudra, bu elementi simgeleyen işaret parmağıyla uygulanır. Uygulanması en kolay mudralardan biridir. İşaret parmağının ucunu başparmağın tabanına yerleştirip hafifçe bastıtarak yapılır. Başparmak ateşi simgelediği için bu mudrayla havanın ateş elementini bastıracağına inanılır. Vayu terimi; Sanskritçe “hava” anlamına gelir.

Shunya mudra

Shunya mudra, vücuttaki boşluk unsurunu azaltmak hedefliyle yapılır. Tedavi edici gücü olduğuna inanılan jestlerden biridir. Sanskritçe’de Shunya, gökyüzüne veya cennete atıfta bulunmak için kullanıldığından bu jest, cennet mudrası olarak da bilinir. 

• Vajrasana ya da padmasana gibi rahat bir asanada oturun.
• Başınızı, boynunuzu ve omuzlarınızı gevşetin.
• Her iki elinizi de dizlerinizin üzerine koyun. 
• Orta parmağınızın ucu başparmağınızın tabanına değecek şekilde avucunuzu katlayın.
• Daha sonra başparmağınızı orta parmağınızın üzerine yerleştirin. 
• Kalan parmaklarınızı düz tutun.
• Gözleriniz kapalı olsun ve nefesinize odaklanın.

İki elle aynı anda yapılması gereken Shunya mudra, 5 ila 30 dakika arasında uygulanmalıdır.

Adi mudra

Ruhsal yoga uygulamalarında zihnin yanı sıra sinir sistemini sakinleştirmek ve susturmak için sıklıkla kullanılan sembolik, ritüelistik bir el hareketidir. Sanskritçe “ilk” anlamına gelen adi, bebeklerin elleriyle yapabileceği ilk pozisyon olduğu için ilk mudra olarak da kabul edilir. Adi mudrayı uygularken başparmak avcun iç kısmına bastırılır. Parmaklar kapatılarak hafifçe yumruk yapılır.

Anjali mudra

Ellerin göğüs kemiğinde “dua pozisyonunda” bir araya getirilmesi uygulamasıdır. Bu el hareketi yoga pratiği sırasında sıklıkla kullanılır. Genellikle açılış ile kapanış asanalarında kullanılan Analji, “teklif etmek, selamlamak” anlamına gelir. Yani bu mudra selamlama jestidir de denebilir.

Hakini mudra

Hakini mudra, pranayı yönlendirmek için kullanılan jestlerden biridir. Adını Hindu tanrıçası Hakini’den alan bu mudranın uygulayıcıya güç verdiğine inanılır. Hakini aynı zamanda Sanskritçe’de “güç, yönetim” anlamına da gelir. 

Genellikle padmasana gibi omurganın dik kalabileceği pozisyonlarda uygulanması tavsiye edilir. Mudranın uygulanması sırasında avuç içleri, aralarında birkaç cm kalacak şekilde birbirine yaklaştırılır. Ardından, her iki elin parmak uçları başparmakları ile bir araya getirilir. 

Hakini mudranın faydasını artırmak için eller, üçüncü göz çakrasının olduğu seviyeye kaldırılır. Ayrıca nefes alırken her solukta dil, damağa doğru yerleştirilmelidir. Soluk da yavaş yavaş verilmelidir. Hakini mudranın günde 30 dakika kadar uygulanması tavsiye edilir. Uygulama için günün her saati ideal olsa da güneş doğarken yapılırsa daha faydalı olacağına inanılır.

Shambhala mudra

Hindu ve Budist geleneğinde Shambhala’nın olumsuz duyguları kaçıracağına inanıldığı için bu mudraya “kalkan” adı verilir. Farkındalığı açığa çıkardığı, birlik ve bağlantı duyguları yoluyla ruhu canlandırdığı düşünülür. Bu mudrada el pozisyonları cinsiyete göre farklılık gösterir.

Kadınlar Shambhala mudrayı uygularken sağ elini yumruk şeklinde sıkmalı, avuç içi aşağı bakacak şekilde göğüs kemiği ile göbek deliği arasında bölgede tutmalıdır. Ardından da sağ elini yukarı kaldırmalı, yumruğu da avuç ayasına doğru bastırmalıdır. Bu pozisyonun 5 ila 20 dakika korunması, nefes kontrolüyle birlikte yapılması önerilir. Erkekler ise bu pozisyonu sol elini yumruk yapıp sağ eline yaslayacak şekilde yapmalıdır. 

Her mudranın temsil ettiği parmak ve el hareketleriyle farklı faydaları olsa da bu jestlerin en önemli özelliği dengedir. Tüm mudralar, vücut enerjisini dengelemek, zihinle bilinci güçlendirmek amacıyla yapılır. Kontrollü nefes hareketleri ise mudraların daha güçlü olmasına destek verir. Ayurveda ilkesine dayanan bu yoga mudraları, özellikle asanalarla birlikte uygulandığında vücuttaki prana akışını canlandırır. Böylece de vücudun üzerindeki enerjinin çeşitli noktalara dağılmasına yardımcı olur.