Kantaron Yağı Etkileri, Kullanımı ve Faydaları

Kantaron Yağı Nedir? Bileşenleri Nelerdir?

Yağ olarak anılması çok daha sonraya dayanan kantaron, Centaurium olarak bilinen çiçekli bir bitki türüdür ve anavatanı Avrupa’dır. Halk hikayelerinde yarı at yarı insan olan efsanevi yaratıkları olan centaurlar tarafından çeşitli sağlık sorunlarını tedavi etmek için kullanıldığına inanılmaktadır. Bunun yanı sıra tarih boyunca yılan ısırığı, anoreksiya, şişkinlik, hazımsızlık gibi şikayetlerde bir çare olarak tercih edilmiştir. Kantaron antelmik ve yatıştırıcı özellikleri nedeniyle sarılık tedavisinde ve topikal olarak ciltteki çiller ve lekeler için de kullanılmıştır. Geleneksel tıpta uzun bir kullanım geçmişine sahiptir ve çoğu sindirim sorunu için öncelikli olarak kullanılan alternatif tıp çözümlerinden biridir. Kantaronun potansiyel sağlık etkilerini ve faydalarını tam olarak anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyuluyor olsa da yapılan çalışmalar cilt üzerindeki etkilerini kanıtlamaya başlamıştır.

Kantaron yağının tespit edilen 232 bileşeni bulunur. Bileşenler neofitadien izomer, karvakrol, p-kamforen, hekzadekanoik asit ve timol olarak bilinir. Bitkisinin diğer bileşenleri arasında flavonoidler, yağ asitleri, alkenler, reçineler ve uçucu yağlar bulunur. Kantaron yağı bileşenleri ekstraksiyon yöntemi, bitkinin kullanıldığı bölge, yetiştirme koşulları gibi bir dizi faktöre bağlıdır. Kantaron farmakolojik olarak antioksidan, antifungal, antileishmanial, antidiyabetik, antienflamatuar, dermatoprotektif, gastroproektif, spazmolitik, hepatoprotektif, diüretik etkilere sahiptir^[1].

Kantaron Yağı Çeşitleri Nelerdir?

Yüzyıllardır geleneksel tıbbi yöntemlerde yağların iyileştirici özelliklerinden faydalanılmaktadır. En yaygın ve etkileriyle adından sık söz ettiren yağlardan biri de kantarondur. Günümüzde St. John’s Wort olarak da bilinen sarı tür ve kırmızı kantaron türü olmak üzere iki farklı formda kantaron yağı kullanılır. Haziran ayının sonlarına denk gelen ve Avrupa’da kutlanan Vaftizci Yahya Bayramı sırasında çiçek açtığı için St. John’s Wort adını alan sarı kantaron, böbrek ve akciğer hastalıkları, uykusuzluk, depresyon gibi çeşitli durumlar için veya yara iyileşmesinde kullanılır. Botanik bilimindeki adı Hypericum perforatum olan sarı kantaron ruh halini düzenleyen serotonin ve noradrenalin gibi beyin kimyasallarının aktivitesini artırarak çalışır. Günümüzdeki kullanım alanları arasında depresyon, menopoz sendromları, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozuklukları, obsesif-kompulsif bozukluk gibi rahatsızlıklar vardır. Topikal kullanımda ise yaralar, morluklar ve kas ağrıları için cilt üzerine kullanılır. Antidepresan, antipsikotik, uyku ilaçları, kolesterol ve kalp ilaçları, migren ve epilepsi ilaçları ile birlikte kullanılmadan önce mutlaka bir uzmana danışılması önerilir.

Kırmızı kantaron olarak bilinen Red centaury, Hipokrat döneminden beri sağlık alanında kullanılan bir kantaron türüdür. Bu türden yağ, krem, sabun ve gıda takviyeleri başta olmak üzere birçok alanda faydalanılmaktadır. Kırmızı veya koyu pembe çiçeklere sahip tek yıllık otsu bir bitki olan kırmızı kantaronun latince adı Centaurim minus’tur (Erythraes). Bitki aynı zamanda küçük kantaron, kızıl otu, atkuyruğu otu gibi farklı adlarla da bilinir. Yetiştiği bölgeye bağlı olarak 10 ila 50 cm arasında büyüyebilir. Kireçli, kumlu topraklarda kendiliğinden yetişebilmesinin yanı sıra bataklıklarda kırmızı kantarona rastlamak da mümkündür. Köklü bir geçmişe sahip olan bu bitki kötülüğü kovduğu düşüncesiyle Ortaçağ döneminde de kullanılmıştır. Kökeni Orta Asya, Afrika ve Türkiye olup yüksek miktarda polifenol ve fenolik içerir. Bu sayede güçlü bir antioksidan etki gösterir ve vücudu serbest radikallere karşı korur. Cilt sağlğını koruyan , hücreleri yenileyen, yaşlanmayı önleyen ve lekeleri gideren özellikleriyle öne çıkar. Aynı zamanda antibakteriyeldir, bakteri ve mikroplarla savaşmaya yardımcı olur^[2].

Kantaron Yağı Ne İşe Yarar?

Kantaron yağı, özünü çiçeğinden alan bir bileşen olarak birçok bilimsel araştırmanın konusu olmuş, geleneksel ve modern tıp uygulamalarında etikilerine sıkça başvurulmuştur. Genel sağlığa olan faydaları sindirim sisteminden saç sağlığına kadar geniş bir yelpazeye sahiptir. Bitkinin antiseptik, sindirim ve idrar söktürücü etkiler de dahil olmak üzere bir dizi tıbbi özelliği olduğuna inanılmaktadır. Geleneksel tıpta kantaron yağı, sindirim sorunları, cilt sorunları ve solunum sorunları gibi çeşitli sağlık sorunlarını tedavi etmek için kullanılır. Bununla birlikte, kantaron yağının bu amaçlarla kullanımını destekleyen sınırlı bilimsel kanıt bulunduğunu ve potansiyel faydalarını ve yan etkilerini tam olarak anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu belirtmek önemlidir. Kantaron yağını tıbbi amaçlarla kullanmayı düşünüyorsanız, güvenli ve etkili kullanımını sağlamak için bir sağlık uzmanına veya aktara danışmanız önerilir.

Kantaron Yağı Faydaları Nelerdir?

Kantaron bitkisinden elde edilen kantaron yağı, sağlık yararları nedeniyle yüzyıllardır geleneksel tıpta kullanılmaktadır. Kantaron yağı ciltteki sedatif etkileri, kaygı, depresyon ve stres gibi çeşitli semptomları hafifletici özelliğiyle bilinir. İçeriğindeki hiperisin ve hiperforin dahil olmak üzere diğer aktif bileşikler tıbbi etkilerinin ortaya çıkmasını sağlar. Doğal bir tedavi yöntemi olması nedeniyle git gide popülerliği artan kantaron yağı faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz^[3]:

• Sindirim sağlığı: Kantaron, acı glikozitler, amarogentin, gentiopikrosid ve swertiamarin, mide asidi ve sindirim enzimlerinin salgılanmasını uyaran bileşikler içerir. Acı etkisi, besinlerin optimum emilimini ve alımını sağlayan tüm sindirim refleksini uyarır. Mide asidini yeniden dengelemeye, protein metabolizmasını iyileştirmeye yardımcı olur ve özellikle kalsiyum, demir ve B12 vitamini emilimini iyileştirmenin yanı sıra yemek borusu sfinkterini çalıştırarak asit geri akışını iyileştirmeye yardımcı olur.

• Karaciğer sağlığı: Kantaronda bulunan acı bileşikler, karaciğerin toksinleri daha hızlı ve kolay bir şekilde atmasına yardımcı olarak safra üretimini uyarılmasını sağlar. Artan safra üretimi ayrıca karaciğerin yağları işlemesine, enerjiyi artırmasına ve vücudun yağda çözünen vitaminleri asimile etme yeteneğini artırmasına yardımcı olur. Özellikle dengesiz beslenmenin neden olduğu karaciğer ve safra bozukluklarının eşlik ettiği hazımsızlık ve ishal durumlarında da tercih edilebilir.
• Böbrek sağlığı: Kantaron ayrıca böbrekleri güçlendirir ve yaşlılarda mesane kontrolü için faydalıdır. Böbrek fonksiyonunu uyarır, bu da atık eliminasyonunu artırır, vücudun kan basıncını düzenleyen hormonlarını dengeler, kırmızı kan hücrelerinin üretimini kontrol eder ve böbrek taşlarının oluşumuna karşı korur.
• Ateş düşürücü: Kantaron, ateş otu olan diğer adından da anlaşılacağı gibi vücudun ısısını düzenleyici bazı etkiler gösterir. Terlemeyi uyararak vücudun soğumasına yardımcı olur. Bu terletici etki, ateşin düşürülmesine yardımcı olur. Böylelikle vücudun yalnızca soğumasını değil, aynı zamanda cilt yoluyla birkaç zararlı toksinden kurtulmasını da sağlar.
• Cilt ve saç sağlığı: Bilimsel araştırmalar devam ediyor olsa da kantaron çiçeği özünün beyazlayan saçları eski rengine kavuşturmada etki gösterdiği ile ilgili uygulamalar bulunur. Bunun yanı sıra bit ve kepek tedavisinde yardımcı bir formül olarak tercih edilebilir. Kantaron güçlü sıkılaştırıcı niteliklere sahip olup, cildi tonlandırıp sıkılaştırırken genişlemiş gözeneklerin görünümünü azaltabilen bir cilt toniği olarak kullanılabilir. Ayrıca geleneksel olarak çilleri soldurmak ve cildi aydınlatmak için kullanılmıştır.

Kantaron Yağı Nasıl Yapılır?

Kantaron yağı yapmaya, kurutulmuş kantaron çiçeklerini cam bir kavanoz içerisine koyup sonrasında zeytinyağı veya badem yağı gibi yüksek kalitede bir yağ türü ile birlikte hava almayacak şekilde kavanozlayarak başlayabilirsiniz. Öncesinde çiçekleri kir ve kalıntılardan arındırmak amacıyla yıkamak ve bir miktar kurumasını beklemek önemlidir. Tüm çiçekler tamamen yağ içerisinde olmalıdır. Karışımı 2-4 hafta ılık, ışık almayan bir yerde saklayabilir ve yağın iyice karışmasını sağlamak için ara sıra sallayabilirsiniz. Sonrasında karışımı gözenekli bir süzgeç yardımıyla süzerek tülbentten geçirebilir, elde ettiğiniz yağı koyu renkli bir cam şişe içerisinde saklayabilirsiniz^[4].

Kantaron Yağı Nasıl Kullanılır?

Kantaron yağı geniş bir yelpazeye yayılan potansiyel etkileri sayesinde çeşitli kullanım alanlarına sahiptir. Kullanmadan önce yağı seyreltmek ve cildin yalnızca belirli bir bölgesinden başlayarak sürmek önemlidir.

Topikal etki: Uygulamak istediğiniz bölgeye az miktarda masaj yaparak sürün.

Aromaterapi: Rahatlatıcı aromasını ortaya çıkarmak için bir difüzöre veya buhar cihazına birkaç damla damlatın.

Banyo: Gevşetici etkisi için ılık bir banyo suyuna birkaç damla damlatın.

Masaj: Birkaç damla kantaron yağını Hindistan cevizi yağı ve jojoba yağı gibi yoğun bir yağ türü ile karıştırarak ilgili bölgeye yavaş hareketlerle uygulayın.

Cilt bakımı: Cilt sağlığını artırmak ve görünümünü iyileştirmek için nemlendiricinize veya diğer bakım ürünlerinize birkaç damla damlatın.