Parkur Sporu Nedir? Nasıl Yapılır?

Parkur Sporu Nedir?

Parkur sporu, genellikle şehir alanlarında çeşitli engellerle yapılan, hızlı ve çevik biçimde hareket etmeyi gerektirip bedenin sınırlarını zorlayan bir spor branşıdır. Günümüzde şehir sporu olarak bilinir. Temel olarak koşma, zıplama, tırmanma ve dört ayaklı hareket yoluyla yalnızca vücudun yeteneklerini kullanarak herhangi bir bölgede serbestçe hareket etmek için rekabete dayalı olmayan fiziksel antrenman disiplinidir.

Parkur sporu uygulamada zindelik, fonksiyonel güç, denge, çeviklik, koordinasyon, zihinsel kontrol, yaratıcılık ile bunların temel niteliklerini geliştirmeyi amaçlar^[1].

Parkur Sporu Nasıl Ortaya Çıktı?

Sebastian Foucan ve David Belle’in kendilerinin de içinde olduğu 9 kişilik “Yamakasi” adını verdikleri grup 80’li yıllarda amatör olarak faaliyet göstermeye başladı. Parkur sporu 1997 yılında Fransa’nın başkenti Paris’te modern temellere oturtuldu. Bu işin mucidi olarak bilinen ancak bunu kabul etmeyen Sebastian Foucan “Aslında parkur her zaman vardı, biz sadece buna bir isim verdik.” diyerek mütevazı bir yaklaşım sergilemiştir.

Modern branşlara göre yeni olduğu sanılsa da aslında parkur sporunun kökenleri 1902 yılına ve Fransa’ya dayanır. Parkur, kökeni Birinci Dünya Savaşı’ndan önceki yıllarda George Hebert tarafından geliştirilen ve “La methode naturelle” olarak bilinen beden hareket ve eğitim yöntemi olarak belirlendi. Koşma, zıplama, tırmanma, denge kurma yüzme ve savunma gibi eğitimlerin ve “Parcours du battletant” adı verilen engelli parkurların kullanımını içeriyordu.

Herbert’in sistemi, Fransız askeri eğitimlerinin temellerini oluşturdu. Daha sonra Raymond Belle ordudayken 1940’lı ve 50’li yıllarda Herbert’in yöntemleri hakkında eğitim aldı ve bu eğitimleri etkin bir itfaiyeci olmak için kullandı. Akrobatik atletizmi, engellerde güvenli ve hızlı hareket etme, merdiven kullanmadan binalara tırmanma, bina çatıları arasında sıçrama becerisiyle biliniyordu. Oğlu David Belle de babasından aldığı eğitim ve ilham ile parkur sporunu nesilden nesle aktararak bu branşın gelişimini sürdürdü. 2016’nın sonlarında İngiltere, parkur sporunu resmi olarak tanıyan ilk ülke oldu.

Son yıllarda Parkur sporunun ilgi görmesi ve yaygınlaşmasını gözlemleyen bazı özel markalar kendi sponsorlukları ile yarışmalar düzenlemeye başladı. Türkiye’nin ilk kadın parkur sporcusu ise 1994 Ankara doğumlu Hazal Nehir’dir. Hazal Nehir 2019 Singapur, Asya Parkur Şampiyonasında (Lion City Gathering) kadınlar speed runner kategorisinde büyük bir başarı göstererek birinciliği elde etmiştir^[2].

Parkur Sporu Nasıl Yapılır?

Parkur, olimpik branşlar gibi organize bir spor dalı değildir. İnsan vücudunun sıçrayabilmesi, tırmanması ve takla atarak hareket edebilmesi için doğal bir eğitim yöntemidir. “Yer değiştirme sanatı” olarak da tanımlanan parkur sporu için standart bir ortama ve aksesuara ihtiyaç duyulmaz. Vücut tek araçtır. Parkur sporu  azim, cesaret ve disiplin gerektirir. Başarmak ise sporcular için en büyük ödüldür.

Aynı zamanda serbest koşu olarak da bilinen parkur; bir plan ya da amaç olmadan rastgele zıplamanın veya koşmanın ötesindedir. Dolayısıyla birkaç haftada profesyonel olmayı beklemeyiniz. Esneklik konusunda iyi olan bir jimnastikçi bile kuralları farklı olan bu sporda kendini ringde dövüşüyormuş gibi hissedebilir.

Aşağıda parkur sporu yapanların dikkat etmeleri gereken bazı önemli unsurlar yer alıyor^[3]:

• İçinizdeki genç benlikle bağlantı kurun ve keşfetme arzunuza sahip çıkın. Yeteneklerinize güvenin ama sınırlarınızı da bilin. Kaza ve sakatlık riskini düşünerek kendinizi makul ölçülerde zorlayın.
• Yavaş ve sakince başlayın. Başlangıç için üstesinden gelinmesi zor engelleri tercih etmemelisiniz. Önce sakatlık risklerini düşünerek performans gerektiren her branşta yapıldığı gibi ısınmalı ve açma germe yapmalısınız.
• Ne kadar yükseğe ve uzağa sıçrayabileceğinizi test etmek için basit denemeler yapmak fiziksel eksiklerinizi ve bazı önceliklerinizi belirlemenize yardımcı olur.
• İnişlerde tecrübe kazanmalısınız. Genellikle bütün inişler aynı temellere dayanır. İnişlerde deneyim kazanmak öncelikli olarak öğrenilmesi ve ustalaşılması gereken teknikler arasındadır.
• Omuzdan yuvarlanma hareketi parkurda kullanılan en temel hareketlerden birisidir.
• Kasalar yerleştirerek alıştırmalar yapabilir ve atlayabileceğiniz engeller sayesinde sıçrama kabiliyetinizi geliştirebilirsiniz. MACFit, parkur performansınızı geliştirmenize yönelik alternatif bir çalışma yeri olabilir.

Parkur Sporu için Nelere İhtiyaç Duyulur?

Parkur sporu yaparken hemen her branşta olduğu gibi uygun kıyafetler, ekipmanlar kullanmak hem daha iyi bir performans sergileme, hem sporcunun konforu ve güvenliği açısından büyük önem taşır. Aşağıda parkur sporu yapmaya karar verirseniz gereksinim duyacağınız ekipmanlara göz atabilirsiniz:

Ayakkabı:  Parkur için gerekli olan önemli ekipmanlar arasında ilk sırayı ayakkabı alır. Ayakkabının ortopedik olarak dayanıklı ve darbelere karşı köpük tabanlı olması sakatlık riskini azaltır. Kış mevsimi ve yağmurlu havalar için ayakkabınızın tarak bölümünün kaymayan özellikte olmasına dikkat etmelisiniz. Ayrıca parkur için seçtiğiniz ayakkabı her türlü yüzeyde kullanılabilir olmalı. Bunların yanı sıra ayakkabınızı parkurun yükseklik şartlarına göre ekstra tabanlık ile destekleyebilmeniz mümkündür. Futbol ve atletizm gibi branşlarda kullanılan çıkıntılı tabana sahip ayakkabılar ise parkur sporu için tercih edilmez. Son olarak ayakkabınız ayağınıza tam oturmalı ve rahat olmalıdır, aksi takdirde sakatlanma riskini artırmış olursunuz.

Kıyafet: Parkur sporu için hareket kabiliyetini kısıtlamayan, hızlı hareket edebileceğiniz rahat kıyafetler tercih etmelisiniz. Başlangıç seviyesinde iseniz uzun kollu ve çok bol olmayan bir üst kıyafet sizi basit-orta derece sıyrıklardan koruyabilir. Kot pantolon ve şort ise parkur için pek uygun değildir; bu nedenle tercih edilmez. Öte yandan esnek kumaştan imal edilip bacaklarınızı saran, rahat ve pamuklu pantolonlar parkur esnasındaki performansınızı fazlasıyla olumlu yönde etkiler^[4].

Eldiven: Genellikle tecrübeli parkurcular elleri ile kavrama gerektiren yüzeyleri hissetmek için eldiven tercih etmez. Başlangıç seviyesinde olan katılımcılar ise haftalarca onları oyun dışı bırakabilecek bazı ciddi sıyrık ve kesikleri önlemek için eldiven giymeyi tercih edebilirler. Sonuç itibarıyla eldiven parkur için çok gerekli değildir.

Arkadaş: İyi bir parkur arkadaşı zorlukları aşmanız için sadece motive olmanıza yardımcı olmakla kalmaz aynı zamanda, aklınıza gelmeyen şeyleri size gösterir ve sizi öğrenmeye zorlar. Sizden daha tecrübeli ve antrenörlüğünüzü yapabilecek birisi de parkur öğrenme aşamasında başka bir seçenek olarak tercih edilebilir. Dünya çapında ve Türkiye’de de her zaman yeni üyeler arayan parkur grupları vardır. Bu gruplardaki insanlarla iletişim kurabilir, parkur sporu hakkında paylaşımlarda bulunabilirsiniz.

Kask: Hareketlerin kısıtlanmaması adına parkur sporunda genellikle kask, dizlik, dirseklik gibi koruyucu ekipmanlar pek tercih edilmez ya da nadiren kullanılır^[5]. Yine de başlangıç seviyesinde olan parkur sporcuları kask giyerek başlarına alabilecekleri herhangi bir darbeye karşı güvenliklerini artırabilir.

Parkur Sporunun Faydaları Nelerdir?

Parkur sporu extreme spor branşları arasında yer alır. Atak ve cesur olmanın yanı sıra çok disiplinli olmayı da gerektirir. Dolayısıyla parkur sporunda gelişmenin kişiye zihinsel, ruhsal ve bedensel açıdan birçok faydası bulunur. Aşağıda parkur sporunun başlıca faydaları yer alıyor^[5]:

• Parkur özellikle vücudun merkez bölgesini güçlendiren bir spor dalıdır. Bu da en başta denge ve güçlenme açısından çok yararlıdır.
• Tüm vücudu çalıştırır ve şekillendirme özelliği bulunur.
• Vücudu eğitmek ve hareketler üzerinde kontrol sağlamak için birebirdir.
• Yaratıcılık ve düşünme üzerinde etkilidir.
• Sürekli hareket etmek, zıplamak ve aktif olmak dayanıklılık ile kalp direncini artırmaya yardımcı olur.
• Kemikleri güçlendirmeye destek olur.
• Zorlukları aşmaya teşvik ederek kişinin özgüveni güçlendirir.
• Antisosyal eğilimleri azaltarak kişiyi sosyal etkileşimler içine girerek eğlenceli aktiviteler yapmaya yöneltir.
• Büyüme çağındaki kişileri olumlu yönde etkiler.
• Bireye disiplinli çalışma alışkanlığını kazandırır ya da var olan alışkanlığı önemli ölçüde pekiştirir.

Parkur sporu zorlu bir branştır ve kişide çeviklik, denge, tepki, koordinasyon, güç, hız gibi özellikler bulunmasını gerektirir. (6) Dolayısıyla bu spor branşıyla uğraşan kişiler zaman içinde ilgili yeteneklerini oldukça ileri seviyeye taşıyabilirler. Aynı zamanda parkurda karşınıza ani engeller çıkabileceği için zaman zaman içgüdüsel, uyanık ve gözlemci olmalı yeri geldiğinde hızlı bir şekilde yaratıcılığınızı kullanarak engelleri aşabilmelisiniz. Vücudun tüm kaslarını çalıştıran parkur sporu tam bir vücut kondisyonu gerektirir ve sürekli disiplinli şekilde pratik yapmayı zorunlu kılar.

Türkiye’de Parkur Sporu Yapılabilecek Alanlar

Parkur sporu açık ya da kapalı olmak üzere birçok farklı alanda yapılabilir. Çok sayıda spor salonunda da parkur alanları oluşturulur. Ayrıca parkur sporunun parklarda, sahilde ya da sokakta iki güzergah arasında yapılması da mümkündür. Bunun dışında profesyonel veya profesyonel olmayan sporculara uygun farklı türde parkurları görebilirsiniz (5):

Amaca yönelik özel parkur salonlarının çoğu İstanbul’da bulunur. Rahatlıkla parkur yapabileceğiniz yeşil alanlar, parklar ve sokaklar mevcuttur. Öğrenci nüfusunun yoğun olduğu Ankara ve Eskişehir de parkur sporuna en çok ilgi gösteren iller arasında yer alır. Türkiye’de parkur sporu yapılacak alanları aşağıda görebilirsiniz:

• İstanbul parkur sporu için en ideal şehirlerin başında gelir. Sadece yeşil alanları, parkları ve çok sayıda sokağı ile değil birçok semtindeki parkur salonları ile de ünlüdür.
• Öğrencilerin yoğun olarak yaşadığı Ankara’da da parkur sporu son derece yaygındır. Ankara Çamlıdere’deki macera parkı en önemli parkur alanları arasında yer alır. Özellikle toprak zeminde zıplama denemeleri yaparak parkur yeteneklerinizi geliştirebilirsiniz. Ayrıca trafiğin olmadığı sokaklar ve parklar da Ankara’nın parkur için elverişli olan yerleridir.
• Eskişehir de öğrenci yoğunluğunun etkisiyle parkur sporunun hızla geliştiği başlıca şehirler arasındadır. Eskişehir’deki en popüler parkur alanlarının başında ise Bademlik Adventure Park gelir.

Özetle son yıllarda hem dünyada hem de Türkiye’de yaygınlaşmaya başlayan parkur eğlenceli ve adrenalin seviyesinin zirve yaptığı bir spor branşıdır. Açık ya da kapalı birçok alanda yapılabilen parkur sporu öncelikle sabır, kararlılık, disiplin ve cesaret gerektirir. Ayrıca parkur yapmaya başladığınızda vücut kondisyonunuzun tümden geliştiğini fark edebilir, merkez bölgenizi çok güçlü hale getirebilirsiniz. Bunun yanı sıra parkur sporcuları yaratıcılık, engelleri aşma kabiliyeti, çeviklik, esneklik, denge, güç, hız, koordinasyon, sosyal iletişim, gözlem, tepki gibi daha birçok becerilerini oldukça ileri bir seviyeye taşıyabilirler.