Haşimato Diyeti Nedir? Haşimato Hastaları Ne Yememeli?

Haşimato Beslenme Nedir?

Tiroit bezi vücuttaki bazı hormonların salgılanması ve çeşitli metabolik faaliyetlerin sürdürülmesinden sorumludur. Haşimato hastalığı olarak isimlendirilen tiroit bezi rahatsızlığı, bağışıklık sisteminin tiroit bezlerine saldırması sonucu hormon salgısının azalması olarak ortaya çıkar. Vücutta inflamasyonun artması da bağışıklık sisteminin hücreler üzerine etkisini artırabilir. Tiroit bezi tarafından salgılanan hormonların azalması yorgunluk, saç dökülmesi, kilo artışı ve kabızlık gibi istenmeyen sorunlara yol açabilir. Hastalık tedavisinde genellikle ilaç tedavisi tercih edilir. İlaç tedavisinin yanında bazı yardımcı önlemler de alınabilir. Bazı besinlerin tüketilmesi haşimato hastalığının etkisini artırabilir. Bu sebeple haşimato hastalığının etkilerini azaltmak ve hastaların yaşam kalitesini artırmak amacıyla bir beslenme düzeni tercih edilir^[1].

Haşimato hastalığına özel bir diyet var olmasa da beslenmede çeşitli değişiklikler yapılarak hastalığın neden olduğu sorunlar hafifletilebilir. Örneğin hastalığı tetikleyen başlıca sebeplerden biri iyot eksikliğidir ve beslenmede iyot alımını artırıcı besinlerin alımı etkili olabilir. İyotça zenginleştirilmiş tuzların kullanımı yardımcı olabilir. Demir ve kalsiyum minerallerinin alımının artırılması da tiroit hormonu üretimini destekleyici olabilir.

Haşimato hastalığı görülen kişilerde besin alerjileri sıklıkla görülür. Çölyak, laktoz alerjisi gibi besin alerjisi olan kişilerde tiroit sorunları ortaya çıkabilir. İnflamasyon artışına neden olan gıdalar da haşimato hastalığını kötü yönde etkiler. Diğer otoimmün hastalıklara yardımcı olarak da tercih edilen, inflamasyon artışına neden olan tahıl, işlenmiş şeker, katkı maddeleri gibi gıdalardan uzak bir beslenme uygulanabilir^[1][2].

Haşimato hastalığında şikayetlerin artmasına neden olan besinlerin tüketilmemesinin yanında iyi yönde etkileyen besinlerin tüketimi artırılabilir. Haşimato hastalarında genellikle D vitamini eksikliği görüldüğünden D vitaminince zengin somon, mantar gibi gıdalar tercih edilebilir. Selenyum ve çinko bakımından zengin besinlerin tüketilmesi hastalığı iyi yönde etkileyebilir^[1].

Haşimato Hastaları Ne Yememeli?

Haşimato hastalarının beslenmesinin belirlemesine ilk olarak besin alerjisinin bulunup bulunmadığının tespit edilmesiyle başlanabilir. Besin alerjisi bulunan hastaların, tüketilmemesi önerilen diğer besinlere ek olarak alerjen gıdalardan da kaçınması tercih edilebilir. Fazla kilolu kişilerde inflamasyon oluşumu daha fazla görüldüğünden beslenmede kalorisi düşük besinlerin tercihi uygun olabilir. Haşimato tiroidi olan hastalarda tercih edilen diyetler genellikle belli başlı gıdaların tüketimini kısıtladığı için bir uzman kontrolünde uygulanması tavsiye edilir. Haşimato hastalarının tüketmemesi gereken besinler şöyle sıralanabilir:

• Çölyak hastalığı haşimato ile birlikte görülebilir. Gluten alerjisi bulunan çölyak hastalarının tahıldan üretilen makarna, ekmek gibi besinlerden kaçınması önemlidir.
• Laktoz intoleransı bulunan haşimato hastaları süt içerisinde bulunan laktoz şekerini sindiremezler. Bu nedenle semptomların hafifletilmesi için süt ve süt ürünlerinin tüketimini terk edebilirler.
• Yapılan araştırmalara göre karbonhidrattan zengin beslenme tiroit fonksiyonlarını yavaşlatıcı etki gösterebilir.
• Turpgiller olarak nitelenen kök sebzeleri, guatrojenik ismiyle bilinen iyot emilimini azaltan besinler kategorisindedir. Bu sebeple turpgillerin tüketimi kısıtlanabilir.
• Yüksek florür içeren gıda ve içme suları tiroit fonksiyonlarının yavaşlamasına neden olduğundan tüketimi kısıtlanabilir.
• Soya içerikli ürünlerin tiroit fonksiyonlarını yavaşlattığına dair çalışmalar vardır. Hastalar haşimato hastalığının şikayetlerini azaltmak amacıyla soya içerikli besinlerin tüketiminden uzak durabilir^[3].

Haşimato Beslenme Listesi: Tuz Kullanımı ve Guatrojen Besinler

Haşimato beslenmede farklı diyetler tercih edilse de temel olarak dikkat edilmesi gereken bazı noktalar ortaklık gösterebilir. Haşimato hastalarının iyotlu tuz tüketimine dikkat etmesi, tiroit fonksiyonlarını yavaşlatan besinleri tüketmemesi gereklidir. Haşimato beslenmede tercih edilebilecek besinler, tuz tüketiminin detayları ve tiroid fonksiyonunu yavaşlatan guatrojen besinlerin detayları aşağıdaki gibi detaylandırılabilir:

Haşimato Beslenmede Tüketilebilecek Besinler

Haşimato hastalığında tercih edilen farklı beslenme tipleri olsa da genel olarak hastalığın iyileştirilmesine yardımcı bazı besinler bulunmaktadır. İnflamasyon artışı hastalığın etkisini arttırıcı etki gösterdiğinden inflamasyon artışına neden olmayan besinlerin tüketimi tercih edilebilir. Haşimato beslenmede tüketilebilecek besinler şu şekilde sıralanabilir^[4]:

• Vücuda alınan vitamin ve minerallerin yeterli düzeyde olması, metabolik fonksiyonların ve bağışıklık sisteminin doğru çalışması için gereklidir. Çeşitli sebze ve meyvelerin tüketiminin artırılması, içerdikleri vitamin ve antioksidan gibi maddelerle sağlığın iyileştirilmesini sağlayabilir.
• Tam tahıllar, baklagiller gibi liften zengin besinler bağırsaklarda inflamasyonu engelleyen bakterilerin çoğalmasına yardımcı olup bağırsaklardaki dengeyi yeniden oluşturabilir. Ayrıca lifler kan şekerini dengede tutmayı sağlayarak inflamasyon üretimini azaltmayı sağlayabilir^[4].
• Haşimato hastalarında genellikle demir eksikliği de görüldüğünden sakatat, deniz ürünleri gibi demirden zengin gıdalar tercih edilebilir^[1].
• Beyaz et, yağsız sığır eti, yumurta gibi az doymuş yağ içeren proteinler bağışıklık sisteminin çalışmasında etkili olabilir.
• Somon, keten tohumu, chia tohumu gibi sağlıklı yağ ve omega-3 içeren besinler inflamasyon oluşumunun azaltılmasına yardımcı olabilir^[4].
• Pancar, brokoli gibi karaciğeri temizleyici etki gösteren sebzeler hormonların düzenlenmesi için olumlu etki gösterebilir.
• Magnezyum bakımından zengin kabak çekirdeği, kakao, fındık gibi gıdalar inflamasyon oluşumunu engelleyerek hormon düzeylerinin dengelenmesine yardımcı olabilir^[5].

Tuz Kullanımı

Tiroit bezleri vücuttaki sodyum düzeylerinin dengesinde önemli bir rol oynayabilir. Haşimato hastalarında elektrolit dengesizlikleri ve sodyumun gerektiğinden az bulunması sorunu ortaya çıkabilir. Bunun yanında haşimato hastalığında iyot eksikliğine de sıkça rastlanır. İyot bakımından zenginleştirilmiş sofra tuzu kullanımı hem sodyum hem de iyot eksikliğinin önüne geçmeye yardımcı olabilir. Buna rağmen iyot alımı yeterli olmayan kişilerde uzman gözetiminde iyot takviyelerine başvurulabilir^[6].

Guatrojen Besinler

Guatrojen besinler tiroit bezlerinde iyot kullanım mekanizmasını bozarak hormon üretimini azaltabilir. Normal kişilerde herhangi bir soruna neden olmazken tiroit fonksiyonları yeterli olmayan haşimato hastaları gibi kişilerde istenmeyen etkilere neden olabilir. Tiroit tedavisi için ilaç kullanımında ilacın etkisini düşürebilir^[7]. Guatrojen etki gösteren bazı besinler şu şekilde sıralanabilir^[7]:

• Lahana
• Karnabahar
• Ispanak
• Yer fıstığı
• Turp çeşitleri
• Tofu
• Hardal
• Tatlı patates
• Kırmızı şarap
• Beyaz ve oolong çay çeşitleri

Haşimato Diyeti Uygulama Yöntemleri: Posalı Sebzeler ve Su Tüketimi

Haşimato diyetlerinde temel olarak uygulamalar, inflamasyonun azaltılmasını ve bağışıklık sisteminin güçlendirilmesini amaçlanmaktadır. Bu amaçla bağırsak sağlığının düzeltilmesi sağlanabilir. Posalı ve lifli sebzelerin tüketimi bağırsak faaliyetlerini artırılabilir. Ayrıca beslenmenin yanında su tüketimi de düzenlenmelidir. Haşimato diyetinde posalı sebze ve su tüketiminin etkileri şu şekilde açıklanabilir:

Posalı ve Lifli Sebzeler

Bağırsak sağlığı haşimato hastalığının tedavisi için önemli olabilir. Bağırsakta bulunan yararlı bakterilerin miktarındaki dengesizlik inflamasyon artışına ve metabolik fonksiyonların bozulmasına yol açabilir^[8]. Lifli gıdalar bağırsak bakterilerinin çoğalmasına yardımcı olabilir. Bunun yanında bağırsaklardan kalsiyum emilimini de artırabilir. Kalsiyum düzeyleri tiroid bezlerinin çalışmasında etkili olduğundan kalsiyum emiliminin artışı olumlu yönde etki gösterebilir. Haşimato tiroidinin neden olduğu kabızlık sorunun çözülmesi için de lifli besinlerden faydalanılabilir. Lifli ürünler bağırsak hareketliliğini artırarak kabızlık sorununun ortadan kalkmasını sağlayabilir. Kilo verilmesini hızlandırarak fazla kilo ve yüksek kan şekeri kaynaklı oluşan inflamasyonu azaltabilir^[9].

Haşimato Diyetinde Su Tüketimi

Yeterli miktarda su tüketimi vücuttaki metabolik faaliyetlerin doğru şekilde sürdürülmesi için gereklidir. Haşimato diyetinde normal su tüketiminin sağlanmasına ek olarak kullanılan suyun içeriğine de dikkat etmek gerekebilir. Florür miktarı yüksek içme sularının tüketilmesi iyot eksikliğine neden olarak haşimato hastalığının etkilerini arttırabilir. Siyanobakterilerin ürettiği toksinlerle kirlenmiş olan suların tüketimi de tiroit bezleri üzerinde toksik etkiler görülmesine neden olabilir. Siyanotoksinler vücuda alındığında tiroid hormonlarının üretiminin azalmasına yol açtığından haşimato hastalığı bulunan kişilerde daha tehlikeli sonuçlara yol açabilir^[5].

Hashimoto Tiroidinin Beslenme ile Tedavisi: Hastalığa Özgü Diyet Yaklaşımları

Hashimoto tiroidinde beslenme ile tedavi amaçlanırken farklı diyet uygulamaları tercih edilebilir. Bu diyetlerde temel amaç inflamasyon üretiminin azaltılması, bağışıklık sisteminin desteklenmesidir. Genellikle inflamasyona neden olan çeşitli gıdaların tüketimini kısıtlayan diyetler tercih edilir. Haşimato hastalığı üzerinde faydalı etkileri görülen glutensiz, süt içermeyen ve otoimmün diyet şöyle açıklanabilir:

Glutensiz Beslenme

Buğday ve benzeri tahıllarda bulunan bir protein olan gluten bazı kişilerde ishal, kabızlık, karın ağrısı gibi mide-bağırsak problemlerine neden olabilir. Çölyak hastalığı olarak da adlandırılan gluten alerjisi haşimato hastalarında da sıklıkla görülür. Bu beslenmede gluten içeren ekmek, bira, makarna ve hamur işleri gibi besinlerin tümüyle terk edilmesi sağlanabilir. Bu besinlerin yerine yumurta, yağsız etler, baklagiller gibi besinler tüketilebilir. Glutensiz besinler tüketildiğinde selenyum alımında azalma yaşanabilir. Bu beslenmeyi tercih edenlerin bazı durumlarda doktor gözetiminde selenyum takviyeleri kullanması gerekebilir^[1][9].

Süt İçermeyen Beslenme

Laktoz intoleransı bulunan kişiler süt ve süt ürünlerini tükettiğinde şişkinlik, sindirim şikayetleri gibi bazı mide bağırsak sorunları yaşayabilirler. Haşimato tiroidi olan kişilerde laktoz intoleransı da bulunabilir. Süt ürünleri barındırmayan bir diyet şikayetlerin hafifletilmesine yardımcı olabilir. Süt içerisinde bulunan laktoz şekeri tiroit hormonları üzerine etki gösterdiğinde laktoz intoleransı olmayan hastalarda da süt tüketiminin azaltılması iyi yönde etki gösterebilir^[1][9].

Otoimmün Diyet

Otoimmün beslenme düzeninde işlenmemiş gıdalar tercih edilir. Bağırsaklarda inflamasyon oluşmasına neden olan işlenmiş şeker, gıda katkı maddeleri, süt ürünleri, paketli ürünler gibi gıdaların tüketimi terk edilir. Tiroit fonksiyonlarının bozulmasına yol açan otoimmün yanıtın azaltmayı hedefleyen bu diyette tüketilecek besinler kişiye göre değişiklik gösterir. Hastanın vücudunun besinlere gösterdiği tepkilere bakılarak beslenme düzenine karar verilir. Bu diyeti uygulamak isteyenlerin bir uzmana danışması doğru sonucun alınabilmesi için daha uygun olacaktır^[1][9].

Haşimato tiroidi hastalığı, bağışıklık sisteminin tiroit bezlerine saldırması sonucu ortaya çıkan otoimmün bir hastalıktır. Haşimato hastalığı yorgunluk, kabızlık, metabolizma fonksiyonlarının yavaşlaması şeklinde kendini gösterebilir. Haşimato tiroidinin semptomlarını tedavi edebilecek bir diyet bulunmadığından farklı beslenme şekilleri denenerek olumlu sonuç alınan beslenme tercih edilebilir.

Tedaviye yardımcı diyetler genel olarak inflamasyonun azaltılması, bağışıklık sisteminin düzenlenmesi ve bağırsak sağlığının iyileştirilmesini hedefler. Haşimato tiroidi gibi otoimmün hastalıklarla birlikte sıklıkla besin alerjileri de görüldüğünden alerji testleri uygulanmalıdır. Laktoz intoleransı, gluten alerjisi gibi besin alerjileri bulunanların bu besinleri tüketmeyi bırakması,  haşimato semptomlarını iyileştirmeye yardımcıdır. Tuz tüketiminin düzenlenmesi, lifli gıda tüketiminin artırılması gibi değişiklikler diyetlere yardımcı olarak tercih edilebilir.