Glukozamin Nedir, Ne İşe Yarar? Glukozamin ve Spor

Glukozamin Nedir?

Glukozamin vücutta doğal bir şekilde oluşan ve amino şeker sınıfına giren kimyasal bir bileşiktir. Özellikle eklem ve kıkırdak gelişimi için önemli bir yapı taşıdır. Eklemlerin etrafında bulunan ve kıkırdak olarak adlandırılan dokular jel şeklinde yumuşak bir yapıya sahiptir. Bu yumuşak yapı hareket halinde iken eklemlerin birbirine sürtünmesini engeller. Eğer jelimsi sıvı azalırsa şiddetli eklem ağrıları baş gösterir. Tedavi edilmezse yaşam kalitesini bozan kronik ağrılara sebebiyet verir.

İşte glukozamin tam da bu noktada devreye girer. Doktor tavsiyesi ile birlikte dışarıdan vücuda takviye şeklinde alınabilir. Ancak şu hususun altını çizmek gerekir ki glukozamin gıdalar vasıtasıyla alınamaz. Peki, nasıl alınabilir? Glukozamin hayvan kemiklerinde, mantarlarda ve kabuklu deniz canlılarının kabuklarında bulunur. Alanında uzman doktorlar özellikle yengeç, karides, ıstakoz gibi kabuklu deniz canlılarından glukozamin maddesini alarak laboratuvarda sentezleme yoluyla üretirler. Bu takviyeler oral yolla ya da krem şeklinde tedaviye destek amaçlı olarak kullanılabilir^[1][2].

Glukozamin Ne İçin Kullanılır?

Glukozamin insan vücudunda, eklem sıvılarının içerisinde bulunur. Eklem, kas ve kemik ağrılarını azaltarak daha rahat ve ağrısız şekilde hareket edilmesini sağlar. Anti-inflamatuar (iltihaplanma karşıtı) ve anti-aging (yaşlanma karşıtı) özellikleri ile en güçlü ve doğal kimyasal bileşiklerden biridir. Özellikle yaşla birlikte gelişen kemik ağrıları başta olmak üzere tüm eklem iltihaplanmalarında etkili bir tedavi yöntemi glukozamin kullanılır^[3]. Bunun yanında glukozamin, sağlıklı kişilerde bile genel eklem sağlığını korumak ve bağırsak hareketliliğini düzenlemeye yardımcı olmak için kullanılmaktadır. Avustralya’da yapılan bilimsel bir çalışma vücuda dışarıdan glukozamin takviyesi yapılmasının bağırsak içerisindeki faydalı bakterilerin gelişimine olumlu katkıları olduğunu göstermiştir^[4]. Dolayısıyla glukozamin takviyeleri aynı zamanda bağışıklık sistemini de korumaktadır.    

Glukozamin Yararları Nelerdir?

Glukozamin, eklem ağrıları ve eklem iltihaplanmalarında dünyada en çok kullanılan tedaviyi destekleyici takviyelerden biridir. Uygulandığında son derece etkili sonuçlar alınabilen glukozamin takviyelerinin insan vücuduna birçok faydası bulunur. Günümüzde genç, yaşlı, kadın, erkek pek çok kişinin ihtiyacı olan bu bileşik; bağırsak, eklem, kemik, mide, mesane ve kıkırdak dokular gibi vücudun birden fazla bölgesinin sağlığı üzerinde olumlu etkilere sahiptir. Öyleyse glukozamin yararları nelerdir? Biraz daha yakından inceleyelim.

• Osteoartrit, dünyada en yaygın görülen eklem iltihabı türlerinden biridir^[5]. Vücudumuzdaki kemik doku ve eklemlerin basınç ve birbirine sürtünmesinden kaynaklanır. Çok ciddi eklem ağrılarına sebebiyet veren ve hayatı zorlaştıran bir hastalıktır. Diyet ve yaşam tarzı değişikliklerinin yanı sıra doğal bir tedavi yöntemi olarak glukozamin takviyesi uygulayarak osteoartrit hastalığı kontrol altına alınabilmektedir.
• Yaşlanma doğal bir süreçtir. Bu doğal süreçten eklemler olumsuz biçimde etkilenir. Zamanla kıkırdak kayıpları yaşanır ve eklem ağrıları başlar. Glukozamin tedavisi ile tüm şikayetler ortadan kalkmayabilir. Ancak ağrı kesici alarak semptomları geçici süreliğine gizlemek yerine eklem iltihabı hastalıklarının tedavisinde en etkili yöntemlerden birisidir [6]. Glukozamin, diz ve kalça gibi bölgelerde daha fazla aşınmanın olmasını engeller. Böylelikle yeni iltihap oluşumlarının önüne geçer.
• Kısaca TMJ olarak bilinen Temporomandibular Eklem Disfonksiyonu gençlerde ve orta yaşlılarda görülen bir eklem bozukluğu rahatsızlığıdır. Bu hastalık çeneyi kafatasına bağlayan eklemlerde görülmektedir. Eklemin görevi başın aşağı ve yukarıya ağrı olmadan hareket etmesini sağlamaktır. TMJ hastalığına sahip olan kişiler sık sık çene, boyun ve baş ağrılardan ayrıca uyku problemlerinden şikayet etmektedir. Genellikle ilaçlar ve fizik tedavi yöntemleri ile iyileştirilmeye çalışılan bu hastalığın semptomlarını azaltmak için glukozamin takviyelerinden de faydalanılmaktadır. Konu ile ilgili yapılan araştırmalar göstermiştir ki, 12 hafta boyunca düzenli şekilde glukozamin takviyesi kullanan kişilerde eklem ağrılarında ciddi azalmalar olmuştur. Yine aynı şekilde bu tür bir kullanımla kıkırdak ağrılarının engellenmesinde de etkili sonuçlar alınabilmektedir.
• Glukozamin takviyelerinin en çok kullanıldığı yerlerden biri de ağrıyan kemiklerdir. Kemik ağrıları birçok sebepten dolayı ortaya çıkabilir. Geçmişinde kırık ya da çıkık yaşamış kişiler, kemik yoğunluğu düşük olanlar, Osteoartrit hastalığı olanlar bu konuda başı çeker. Ağrıları kontrol altında tutmak, daha hafif şiddette geçmesini sağlamak ve yaşam kalitesinin artırılması için glukozamin kullanılması tavsiye edilir.
• Modern çağın en sık rastlanılan hastalıklarından biri de romatizmadır. Romatizma genç, orta yaşlı veya yaşlı ayırmaksızın birçok insanı etkileyebilir. Ağrıları azaltmak için ise yine glukozamin takviyelerine başvurulur. Glukozamin, romatizmal ağrıların azaltılmasında fizik tedavi ile birlikte en çok kullanılan yöntemlerden biridir.
• Glukozamin kullanımının yararları konusunda son olarak sindirim sistemine olan etkilerinden söz etmek gerekiyor. Glukozamin, sindirim sisteminin iyileştirilmesi ve onarılmasına yardımcı olan bir bileşiktir. Antibiyotik tedavilerine yanıt vermeyen hastalara glukozamin tedavisi uygulandığında olumlu sonuçlar alındığı görülmektedir.  

Glukozamin Zararları Nelerdir?

Glukozamin günlük dozlarda alınması gereken bir takviyedir. Kolay bir kullanımı olan glukozamin doğru şekilde alınmazsa yan etkilere sebebiyet verebilir. Bu nedenle glukozamin kullanımının mutlaka doktor kontrolünde yapılması gerekir. Glukozamin takviyelerinin uzman bir doktorun gözetiminde olmadan düzensiz kullanımında zaman zaman kişiden kişiye değişen farklı yan etkiler ortaya çıkabilir. Genel olarak kabuklu deniz canlılarından üretilen bir bileşik olduğundan özellikle bu tür besinlere karşı alerjisi olanların glukozamin kullanırken dikkatli olması gerekir. Peki, aşırı şekilde tüketilen glukozamin yan etkileri nelerdir?

• Baş ağrısı
• Göğüste ağrılı yanma hissi
• Vücudun bazı bölgelerinde başlayan uyuşmalar
• Mide bulantısı ya da mide ekşimesi rahatsızlıkları
• Ciltte ve vücudun diğer yerlerinde görülen alerjik reaksiyonlar
• Kaşıntılar, cilt lekelenmeleri
• İshal yada kabızlık ile ilgili sorunlar

Düşük oranlarda olsa da glukozamin kullanımının astım hastalarının semptomlarını kötüleştirdiği ayrıca şeker hastalarının kan şekerinde dalgalanmalar yarattığı görülmüştür. Bu nedenle eğer diyabet veya astım gibi rahatsızlıklarınız varsa glukozamin kullanmadan önce doktorunuzdan görüş almanız önerilir^[7].

Glukozamin Nasıl Kullanılır?

Uzman bir doktora danışılarak kullanılması tavsiye edilen glukozamin başta eklem iltihaplanmaları ve kireçlenme olmak üzere tüm eklem hastalıklarında kullanılan etkili bir takviyedir. Bağışıklık sisteminin korunmasına yönelik olumlu etkileri de kanıtlanmış olan glukozamin, özellikle orta yaş ve üzeri kişiler tarafından rahatlıkla kullanılabilmektedir. Peki, glukozamin nasıl kullanılır? Glukozamin kullanımında kesin bir miktar ve süre belirlenmemiştir. Kişilerin rahatsızlıklarının ne boyutta olduğu ve doktor tavsiyesi bu konuda belirleyici rol oynamaktadır.

Genel kullanımına baktığımızda ise glukozamin takviyeleri günlük 1500-2000 mg arasında alınmakta ve bu doz alımı gün içerisine yayılmaktadır. Yapılan çalışmalar 1500 miligramlık günlük dozun yeterli olduğunu gösterirken, osteoartrit gibi hastalıkların tedavisinde daha yüksek dozların da kullanılmasında bir sakınca olmadığı uzman hekimler tarafından ifade edilmektedir^[8]. Klinik çalışmalar yaklaşık 4-8 hafta arasında gulukozamin kullanımının etkisini gösterdiğini ifade etmektedir^[9]. Glukozamin takviyeleri genellikle 3 ay boyunca aksatılmadan kullanılır. Eğer yeniden kullanımı doktor tarafından tavsiye edilirse yeni doza başlamak için 3 aylık bir dinlenme sürenin geçmesi beklenir. 3 aylık süre geçmeden yeni doza başlanması tavsiye edilmez.

Glukozamin Takviyesi Kimler Kullanmalı?

Kemik ve eklem ağrılarından şikayet edenler, sindirim sistemi düzenli çalışmayan ve huzursuz bağırsak sendromundan şikayetçi olanlar, vücudunun herhangi bir bölgesinde çatlak veya kırıkları olanlar, bağışıklık sistemi zayıf düşmüş kişiler, spor yaparken sakatlananlar veya yapılan ağır egzersiz sonrasında ağrılardan şikayet edenler, MS ve TMJ (Temporomandibular Eklem Disfonksiyonu) hastaları uzman bir doktora danışmak şartıyla glukozamin takviyesi kullanabilirler.

Peki, kimler kullanmamalı? Glukozamin sağlığa zararlı herhangi bir etkileşime sebep olmaz. Ancak bazı bünyelerde glukozamin takviyelerinin kan basıncı ve insülin seviyelerini artırdığı bilinmektedir. Bu nedenle tansiyon ve diyabet hastaları kullanmadan önce mutlaka doktora başvurmalıdır. Bunun yanında kabuklu deniz ürünlerine ve iyota alerjisi olanlar, hamileler, yüksek kolesterol ve astım hastaları için de glukozamin kullanımı risk oluşturabilmektedir.

Glukozamin ve Spor İlişkisi

Glukozamin, kıkırdaklarda bulunan doğal bir bileşendir. Kıkırdak oluşumunda ve eklem sıvılarının üretilmesinde etkili olur. Bu nedenle tüm dünyada eklem ağrıları ile mücadelede yoğun şekilde kullanılan doğal bir takviyedir. Glukozamin yalnızca eklem ağrısı çeken hastalar arasında değil sporcular arasında da oldukça popülerdir. Özellikle uzun süre ve ağır spor yapan kişilerde eklemler çok fazla yük altında kalır. Bu da doku hasarlarına sebebiyet verir. Hasar gören dokular ise ağrı yapar. Glukozamin egzersiz sonrasında yaşanan ağrıların giderilmesinde etkili olabilir.

Günümüzde spor yapan birçok insan daha güçlü bir vücuda sahip olabilmek için doğal besin takviyeleri kullanmaktadır. Glukozamin de gerek amatör gerekse profesyonel sporcular tarafından sıklıkla kullanılan doğal besin takviyeleri arasındadır. Özellikle ağırlık sporu ile uğraşan sporcular daha iyi bir performans için glukozamin takviyelerinden faydalanırlar. Gerek yaşı ilerlemiş bireylerin gerekse yüksek ağırlıklarla idman yapan sporcuların ortak derdi eklem ağrılarıdır. Eklem ağrılarına neden olan ortak sebep ise eklemlerde zayıflama ve zamanla hasar gören eklem dokularıdır. Bu durumu önlemek için yaşı ilerlemiş kişilere ve özellikle ağır kilolarla idman yapan sporculara doktorlar tarafından glukozamin kullanımı önerilmektedir.

Glukozamin doğada en fazla kabuklu deniz canlılarında bulunur. Bunun haricinde mısır ve buğday gibi ürünlerde de kabuklu deniz canlılarındaki kadar olmasa da glukozamin maddesi bulunmaktadır. Ancak doğal bir bileşik olmasına rağmen günlük ihtiyacınız kadarını sadece gıdalardan almanız mümkün değildir. Günlük glukozamin ihtiyacının tam olarak karşılanabilmesi için doktorlar glukozamin takviyesini önermektedir.  

Eğer ağır antrenman yapan bir sporcuysanız glukozamin kullanmak özellikle kronik eklem ağrılarına yakalanma ihtimalinizi azaltabilir. Spor sonrasında kas ve kemik ağrıları yaşayan pek çok sporcu glukozamin kullandıktan sonra ağrılarının azaldığını söylemektedir. Glukozamin ve spor ilişkisi yalnızca eklem ağrıları ile sınırlı değildir. Glukozamin, spor sonrasında oluşan eklem ağrılarının önlenmesinde etkili olmasının yanında ayrıca hareketlerin daha esnek bir biçimde yapılmasına da destek olmaktadır.

Sonuç olarak glukozamin doktor tarafından uygun görüldüğü takdirde osteoartrit, eklem iltihaplanmaları, eklem ağrıları, sindirim sistemi sorunları, bağışıklık sisteminin zayıflaması ve egzersizden kaynaklanan ağrıların önlenmesinde kullanılabilen doğal bir gıda takviyesidir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta glukozamin takviyelerinin tedavi edici değil, tedaviye yardımcı ürünler olduğunun bilinmesidir. Dolayısıyla size reçete edilmiş bir ilacınız varsa glukozamin takviyelerini reçete edilen ilacınız yerine kullanmamalısınız.