Ödem: Nedir ve Nasıl Atılır? Ödem Attıran Tarifler
İnsan vücudunun büyük bir çoğunluğu sudan oluşur. Ortalama vücudun %60’ı sudur. Vücuttaki su miktarı yaş, cinsiyet ve vücudun fiziki durumuna göre bu oran %45 ile %75 arasında değişiklik gösterir. Örneğin bebeklerin vücut su oranı erişkinlere oranla oldukça yüksektir. Yağ dokusu kas dokusuna oranla daha az su içerdiğinden, kas oranı yüksek kişilerin vücudunda su oranı daha yüksek olabilir. Vücut hücreleri vücuttaki toplam suyun yaklaşık %60’ını bünyesinde barındırır. Geri kalan miktar hücreleri çevreler. Beyin, böbrek gibi organlar en yüksek su yüzdesine sahipken kemik ve dişlerdeki su miktarı oldukça azdır. Normal şartlar altında vücudun sıvı alımı ve atımı arasında bir denge vardır. Dolaşım sistemi kalpten aldığı besin ve oksijen içeren sıvıyı kan damarları aracılığı ile dokulara gönderir. Dokular ihtiyacı olan besin ve oksijeni aldıktan sonra atık maddeleri tekrar dolaşıma iletir. Bazı koşullarda sıvı alımı ve atımı arasında bir dengesizlik yaşanabilir ve bu durum ödem ile sonuçlanabilir. “Ödem Nedir ve Ödem Nasıl Atılır?” sorularının cevaplarını bulmak için yazımıza göz atabilirsiniz.

İÇİNDEKİLER
Ödem Nedir?

Vücut dokularında aşırı sıvı birikimi sonucu oluşan ödem şişkinlik ile karakterizedir. Hücreler arasında yer alan sıvı dolaşım sistemi ile atılamaz ve bu bölgelerde sıkışıp kalarak şişkinliğe yol açar. Vücudun hemen her bölgesinde ödeme rastlanabilir ancak özellikle ellerliniz, kollarınız, ayaklarınız ve ayak bileklerinizde görülme sıklığı daha yüksektir. Herkesi etkileyen bir sağlık problemi olmasına rağmen, en sık hamileler ve 65 yaş üstü bireylerde görülür. Vücutta ödemden dolayı oluşan şişkinlikler günlük işlerinizi tamamlamanıza engel olabilir. Hafif ödemler bazen kendiliğinden geçebilir ancak bazı durumlarda altta yatan ciddi bir sağlık sorununun da habercisi olabilir. Ödem belirtileri de altta yatan nedene bağlı olarak değişiklik gösterir. En yaygın ödem belirtileri vücutta şişkinlik, gerginlik ve ağrıdır. Bunlara ek olarak aşağıdaki belirtiler vücudunuzda ödem olduğunun işareti olabilir:
- Ciltte şişlik ve gerginlik hissi ile parlak bir görünüm
- Cilde birkaç saniye basınç uygulandığında basılı alanda çukur oluşması
- Ayak bilekleri, yüz ve gözlerde şişlik
- Vücut eklemlerinde ağrılar ve sertlikler
- Kilo alımı
- İdrara çıkmada azalma
- El ve boyun damarlarında dolgunlaşma
- Görsel anomaliler
Bunlara ek olarak nefes darlığı, nefes almada zorlanma ve göğüs ağrısı gibi belirtiler yaşıyorsanız bu durum akciğer ödeminin bir göstergesi olabilir ve acil olarak bir doktora danışarak tedaviye başlamanız gerekebilir.
Ödem tedavi edilmediğinde aşağıdaki sağlık problemlerine neden olabilir:
Ödem Neden Olur?

Günlük yaşamda karşılaşabileceğiniz ayak bileği incinmesi ya da arı sokması gibi hafif yaralanmalar ödeme neden olabilir. Ayrıca vücudunuz herhangi bir enfeksiyon durumunda, enfeksiyonun yaşandığı bölgeye kan damarları aracılığıyla beyaz kan hücrelerini yerleştirir ve bu bölgede ödem oluşabilir. Bunlara ek olarak aşağıdaki koşullar da ödem nedenleri arasında yer alır:
Albümin Seviyesinde Düşme
Kanda bulunan albümin, damarlardaki sıvıyı tutmakla görevlidir. Kandaki düşük albümin seviyesi bir diğer adıyla hipoalbüminemi ödem oluşumuna katkıda bulunabilir.
Alerjik Reaksiyonlar
Vücut alerjen bir madde ile karşılaştığında bağışıklık sistemi, alerjene tepki verir ve alerjen maddenin yakınındaki kan damarları bu bölgeye sıvı sızdırabilir. Sıvı birikimi de ödeme neden olabilir.
Kan Akışının Engellenmesi
Vücudunuzun herhangi bir bölümündeki kan dolaşımı herhangi bir nedenden dolayı engellenirse ödem meydana gelebilir. Örneğin bacağınızdaki derin damarlarda oluşabilen bir kan pıhtısı, tümör ya da lenf adı verilen bir sıvı çeşidi kan akışını engelleyerek ödeme neden olabilir.
Kritik Hastalıklar
Vücut yanıkları, yaşamı tehdit edici boyuttaki enfeksiyonlar, dolaşımdaki sıvının pek çok dokuya sızmasına neden olan bir reaksiyon meydana getirebilir. Bu durumda vücudunuzun hemen her yerinde ödemle karşı karşıya kalabilirsiniz.
Kalp Yetmezliği
Kalp kasları güçsüzleşirse kalp, kanı daha az pompalamaya başlar ve özellikle bacaklarda yavaş yavaş sıvı birikimine neden olarak ödem meydana getirebilir. Eğer sıvı birikimi hızlı olursa akciğerlerde de ödem oluşabilir. Ayrıca kalbin sağ tarafında bir yetmezlik söz konusuysa karında ödem gelişme ihtimali de mevcuttur.
Karaciğer Hastalıkları
Siroz gibi ağır karaciğer hastalıkları vücutta sıvı tutulumuna neden olabilir. Karaciğer hastalıkları kandaki albümin ve diğer protein seviyelerinde düşüşe yol açar. Kan damarları sıvı tutma özelliğini kaybeder ve sıvı karın içine sızarak ödem meydana getirebilir.
Böbrek Hastalıkları
Böbrekler vücuttaki su ve atık maddelerin süzülerek vücut dışına atılmasından sorumludur. Böbrek fonksiyonlarında bozulmalara yol açan hastalıklar, böbreklerin su ve atık maddeleri dışarıya atmasını engelleyerek vücutta su tutulmasına neden olur. Bu durumda bacaklarda ve zaman zaman tüm vücutta ciddi ödemler söz konusudur.
Hamilelik
Gebelik döneminde salgılanan hormonlar vücudun hafif su tutmasına ve özellikle el, bacak ve yüzde ödem meydana gelmesine neden olabilir. Gebelik dönemindeki ödem ciddiye alınması gereken bir durumdur.
Bazı İlaçlar
NSAID’ler (ibuprofen ve naproksen gibi), kalsiyum kanal blokerleri, kortikosteroidler (prednizon ve metilprednizolon gibi), pioglitazon ve rosiglitazon, pramipeksol gibi bazı ilaçlar vücutta ödeme yol açabilir.
Diğer Nedenler
Kafaya alınan darbeler, kan sodyum düzeyindeki düşüklük, yüksek irtifa, beyin tümörleri ve hidrosefali (beyindeki sıvı drenajındaki bir engel) gibi durumlar beyinde ödeme yol açabilir. Beyin ödemi, baş ağrısı, kafa karışıklığı, bilinç kaybı, koma ve hatta ölüme neden olabilir[5][6][7].
Ödem Nasıl Atılır?

Vücuttaki hafif ödemler genellikle kendi kendine geçer. Ancak daha şiddetli ve geçmek bilmeyen ödemler için doktor kontrolünde ödem atıcı ilaçlar kullanılır. Uzun süren ödemlerde, ödeme neden olan durumun tedavisi amaçlanır. Ödemden kurtulmak için aşağıdaki önerileri deneyebilirsiniz:
Tuzu Azaltın
Sodyum ve klorür minerallerinden oluşan tuz, içeriğindeki sodyum sayesinde sıvı dengesine yardımcı olur. Sodyum kan dolaşımındaki suya bağlanır ve suyun vücutta tutulmasını sağlar. Ancak yüksek miktarda tuz tüketimi, vücuttaki sodyum içeriğini de arttıracağından dokular arasında su tutulumu fazlalaşır ve ödeme yol açabilir. İşlenmiş gıdalar ve turşu, salamura gibi tuzlu besinlerden uzak durarak ödem oluşumunun önüne geçebilirsiniz[8][9][10].
Rafine Karbonhidrat Tüketimini Sınırlayın
Basit şeker ve şekerli yiyecekler ile beyaz ekmek, makarna ve karbonhidrat içeriği yüksek işlenmiş gıdalar kan şekerinizi yükselterek insülin seviyesinde ani artışlara neden olabilir. Kandaki yüksek insülin, böbreklerden sodyumun geri emilimini artırır ve bu durum vücutta su tutumuna yol açabilir. Ayrıca vücudunuz karbonhidrat fazlasını kaslarda glikojen olarak depolar. Depolanan her bir gram glikojen 3 ml su tutarak ödem oluşturabilir. Basit karbonhidratlar yerine lif içeriği yüksek kepekli ekmek, yulaf, çavdar ve kinoa gibi kompleks karbonhidratlar tüketmeye çalışın[11][12][13]. Diyetinize ödem attırıcı besinler ekleyin.
Düzenli Egzersiz Yapın
Düzenli egzersiz yapmak ödem oluşumu engelleyebilir. Eğer vücudunuzda ödem varsa ödemden etkilenen bölgedeki kasları, özellikle bacakları hareket ettirerek fazla sıvının vücuttan atılımını hızlandırabilirsiniz[14].
Bol Su İçin
Vücudunuzun ihtiyaç duyduğu suyu tüketmediğinizde, vücut kendini koruma altına almak için sahip olduğu suyu tutma eğilimi gösterir. Bu durum da ödem oluşumuna neden olabilir. Ödemden kurtulmak için günde en az sekiz bardak su içtiğinizden emin olun[15].
Masaj Yapın
Ödem oluşan bölgeye masaj yapmak kan dolaşımını artırarak fazla sıvının vücuttan atılımını kolaylaştırabilir[10].
Ödem Atılmasına Yardımcı Besinler Nelerdir?

Vücutta biriken su ve tuzu atmak için en yaygın tedavi yöntemi diüretik kullanımıdır. Bazı besinler ödem attırıcı etkilerinden dolayı doğal diüretik olarak kabul edilir.
Ödem Attırıcı Yiyecekler
Vücutta ödem atımı sağlayan yiyeceklerin başında yüksek su oranına sahip sebze ve meyveler gelir. Yüksek oranda lif, vitamin, mineral ve antioksidan bileşenlerin yanı sıra idrar söktürücü özellikleri sayesinde vücuttan ödemin atılmasını sağlar. Ödem attırıcı sebze ve meyveler şunlardır:
- Limon
- Kereviz
- Maydanoz
- Sarımsak
- Soğanlar
- Yeşil biber
- Kabak
- Salatalık
- Kuşkonmaz
- Karpuz
- Üzüm
- Ananas
- Alıç
- Ardıç
Bunlara ek olarak potasyum ve magnezyum içeren muz, avokado, domates, tatlı patates ve yeşil yapraklı sebzeler de ödem atımını kolaylaştırabilir. Potasyum ve magnezyum vücutta su tutulmasına yol açan sodyum seviyelerinin dengelenmesine yardımcı olur. Protein içeren et, tavuk, balık, yumurta gibi besinlerden zengin bir diyet de vücuttan su atımına destek olur. Bir protein çeşidi olan albümin, sıvının kanda tutulmasına yardımcı olarak dışarıya sızmasını ve ödem oluşumunu engelleyebilir. Ayrıca zencefil, zerdeçal, siyah çay gibi bitki çayları ve kafein içeren yeşil çay ve kahve çeşitleri gibi ödem attırıcı içecekler ile diyetinizi zenginleştirebilir, vücuttan ödem atımını destekleyebilirsiniz[16][17].
Ödem Attıran En İyi 4 Adet Tarif
Vücudunuzda ödem olduğunu hissediyorsanız su atılımını destekleyen aşağıdaki tarifleri deneyebilirsiniz:

Yeşil Smoothie
Malzemeler:
- 1 su bardağı yaklaşık 200 ml yağsız yoğurt
- 1 su bardağı doğranmış taze ıspanak
- 1 orta boy dondurulmuş muz
- Yarım avokado
- 2 yemek kaşığı su
- 1 çay kaşığı bal
Hazırlanışı:
Tüm malzemeleri blendıra alın ve pürüzsüz bir kıvam alıncaya kadar karıştırın. Ardından büyük bir bardağa alın ve aç karnına özellikle sabahları tüketin
Çilek-Muz-Karnabahar Smoothie
Malzemeler:
- 1 su bardağı donmuş karnabahar (küçük parçalara ayrılmış şekilde)
- Yarım su bardağı dondurulmuş çilek (böğürtlen de olabilir)
- 1 orta boy dondurulmuş muz
- 2 su bardağı yaklaşık 400 ml badem sütü
- 2 çay kaşığı akçaağaç şurubu (isteğe göre)
Hazırlanışı:
Tüm malzemeleri blendıra alın ve pürüzsüz bir kıvam alıncaya kadar karıştırın. Karışımı ikiye bölüp bir bardağını sabah ve diğerini de ikindi aç karnına tüketebilirsiniz.
Köpüklü Smoothie
Malzemeler:
- 1 su bardağı Hindistan cevizi suyu (dilerseniz herhangi bir bitkisel süt çeşidini kullanabilirsiniz)
- 1 su bardağı dondurulmuş doğranmış ananas
- 1 su bardağı doğranmış ıspanak
- 1 küçük greyfurt (kabukları soyulmuş, zarları temizlenmiş ve dilimlenmiş)
- Yarım çay kaşığı rendelenmiş taze zencefil
- 1 bardak buz
Hazırlanışı
Tüm malzemeleri blendıra alın, pürüzsüz ve köpüklü bir kıvam alıncaya kadar karıştırın. Karışımı ikiye bölüp bir bardağını sabah ve diğerini de ikindi aç karnına tüketebilirsiniz.
Karpuz-Zerdeçal Smoothie
Malzemeler:
- 4 su bardağı kabukları soyulup parçalanmış karpuz
- Yarım su bardağı su
- 3 yemek kaşığı limon suyu
- 3 yemek kaşığı iri iri doğranmış soyulmuş taze zencefil
- 1 çay kaşığı toz zerdeçal
- 4 çay kaşığı bal
- 1 çay kaşığı Hindistan cevizi yağı
Hazırlanışı
Tüm malzemeleri blendera alın ve pürüzsüz bir kıvam alıncaya kadar karıştırın. Karışımı ikiye bölüp bir bardağını sabah ve diğerini de ikindi aç karnına tüketebilirsiniz[18].
Salatalık Detoks Suyu
Malzemeler:
- 1 adet orta boy limon
- 6-7 dal taze nane
- 1 adet orta boy salatalık
- 2 litre su
Hazırlanışı
- Naneleri bol suda iyice yıkayın. Limonu ve salatalığı da yıkayıp kabuklarıyla birlikte doğrayın. Daha sonra bir sürahi içerisine tüm malzemeleri alın ve üstüne 2 litre su ekleyerek bir gün bekletin.
- Gün içinde hazırladığınız karışımı istediğiniz zaman içebilirsiniz.
Pancarlı Smoothie
Malzemeler:
- 1 orta boy pancar (yaklaşık 200 gram)
- 100 gram çilek
- 100 gram yoğurt
- Birkaç dal maydanoz
- 1 tatlı kaşığı limon suyu, taze sıkılmış
- 10 gram taze zencefil
Hazırlanışı:
- Haşladığınız kırmızı pancarların kabuklarını soyup küçük küçük doğrayın.
- Çileklerin saplarını alın ve bol suda iyice yıkayın. Ardından ortadan ikiye kesin.
- Yoğurdun suyunu süzün.
- Maydanoz yaprakları ayırın ve bol suda yıkayın.
- Zencefilin kabuğunu soyup küçük küçük doğrayın.
- Tüm malzemeleri blender’a ekleyip pürüzsüz bir kıvam alıncaya kadar karıştırın. İşlem biter bitmez bekletmeden tüketin.
Kaynakça
- 1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537065/
- 2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/edema/symptoms-causes/syc-20366493
- 3. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12564-edema
- 4. https://www.medicalnewstoday.com/articles/159111#symptoms
- 5. https://www.webmd.com/heart-disease/heart-failure/edema-overview
- 6. https://www.nhs.uk/conditions/oedema/
- 7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279409/
- 8. https://www.verywellhealth.com/reduce-swollen-ankles-5214716
- 9. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/edema/diagnosis-treatment/drc-20366532
- 10. https://www.healthline.com/nutrition/6-ways-to-reduce-water-retention#TOC_TITLE_HDR_2
- 11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539802/
- 12. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6119242/
- 13. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31443772/
- 14. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2717934
- 15. https://www.healthline.com/health/home-remedies-for-swollen-feet#1.-Drink-8-to-10-glasses-of-water-per-day
- 16. https://health.clevelandclinic.org/natural-diuretics/
- 17. https://www.healthline.com/health/water-retention#remedies
- 18. https://www.eatingwell.com/gallery/2061556/smoothie-recipes-anti-inflammation/
ÖNE ÇIKANLAR

Kilo kontrolü, sağlıklı yaşam tarzının sürdürülmesi için kritik bir unsurdur. Kiloyu dengelemek; genetik yapı, yaş, cinsiyet, yaşam biçimi ve çevresel etkenler gibi birçok faktörden etkilenir. Bu noktalar bazen kilo yönetimini zorlaştırsa da dengeli beslenme ve düzenli fiziksel aktivite, sağlığı desteklemek ve kilo …

Hemen hemen herkesin günlük yaşamında karşılaştığı sürekli açlık hissi, neden kaynaklandığını tam olarak anlamakta zorlanılan bir durumdur. Gün boyunca düzenli öğünler tüketmenize rağmen açlık hissetmeye devam ediyorsanız, bu durumun arkasında birden fazla neden olabilir. Vücudun açlık sinyallerini tetikleyen …

İnsanlık, yüzyıllardır gençliği ve sağlığı korumanın sırlarını arar durur. Günümüzde bu arayış, bilimsel araştırmalar ve teknolojik gelişmeler sayesinde hiç olmadığı kadar ileri bir noktaya ulaşmıştır. Harvard Üniversitesi’nde genetik profesörü olan Dr. David Sinclair, yaşlanma sürecini anlamak ve yavaş…